Kinh tế thị trường là gì? Ưu, nhược điểm nền kinh tế thị trường

Kinh tế thị trường là gì? Đây là giải pháp giúp doanh nghiệp khắc phục nhiều nhược điểm của những mô hình kinh tế lỗi thời và thúc đẩy tình hình kinh doanh phát triển. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng 1C Việt Nam tìm hiểu chi tiết về kinh tế thị trường là gì và những nội dung liên quan nhé!

1. Kinh tế thị trường là gì?

Kinh tế thị trường là hệ thống kinh tế, trong đó các hoạt động sản xuất sẽ được quyết định bởi sự tương tác giữa các bên tham gia thị trường (nhà sản xuất và người tiêu dùng). Theo nguyên tắc của nền kinh tế thị trường, quyết định về sản xuất, giá cả và phân phối hàng hóa được hình thành dựa trên quy luật cung cầu và phát triển trong một cơ chế cạnh tranh bình đẳng, ổn định. 

Nhìn chung, kinh tế thị trường có một số đặc điểm nổi bật hơn so với các mô hình kinh tế khác. Cụ thể như sau:

• Quy luật cung cầu trong nền kinh tế thị trường được quyền quyết định đến mức độ sản xuất và giá cả hàng hóa/dịch vụ.
• Kinh tế thị trường tạo ra hiệu quả kinh tế và mỗi chủ thể sẽ tự quyết định đến hoạt động kinh doanh của mình.
• Hỗ trợ các doanh nghiệp tự do theo đuổi lợi nhuận bằng cách tạo ra các sản phẩm mới, đồng thời doanh nghiệp có thể thất bại nếu không hiểu đúng về nền kinh tế thị trường.

>>>> XEM THÊM: Kinh tế số là gì? Đặc điểm và giải pháp phát triển nền kinh tế số

2. Ví dụ về kinh tế thị trường

Để giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về khái niệm kinh tế thị trường là gì, 1C Việt Nam sẽ nêu rõ các ví dụ về ưu điểm của kinh tế thị trường ngay tại phần dưới đây:

• Hoa Kỳ: Là quốc gia có nền kinh tế thị trường phát triển hàng đầu thế giới hiện nay. Có thể thấy, nền kinh tế nước này đang hoạt động dựa trên nguyên tắc tự do cạnh tranh, thay đổi giá cả theo quy luật cung cầu.
• Đức: Là ví dụ điển hình cho mô hình kinh tế thị trường có sự can thiệp của chính phủ. Bên cạnh việc tự do kinh doanh và tự do cạnh tranh, chính phủ Đức vẫn kiểm soát và quản lý một số ngành công nghiệp chiến lược. Đồng thời đưa ra những chính sách hỗ trợ phù hợp cho doanh nghiệp.
• Nhật Bản: Là quốc gia đặc trưng cho mô hình kinh tế thị trường với sự can thiệp mạnh mẽ của chính phủ nhưng vẫn tuân thủ nguyên tắc tự do kinh doanh và tự do cạnh tranh. Chính phủ Nhật Bản đề ra những chính sách phát triển công nghiệp, đẩy mạnh đầu tư khoa học công nghệ và xây dựng cơ sở hạ tầng.
• Việt Nam: Đây là mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, có nhiều thành phần tham gia, trong đó nhà nước giữ vai trò chủ đạo, có trách nhiệm định hướng nền kinh tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội.

>>>> ĐỪNG BỎ LỠ: 

• Phương thức sản xuất là gì? 5 phương thức sản xuất phổ biến
• Điều độ sản xuất là gì? Đặc điểm và quy trình điều độ sản xuất

3. Ưu và nhược điểm của nền kinh tế thị trường là gì?

Nền kinh tế thị trường đem lại nhiều cơ hội cho việc kinh doanh và đầu tư. Tuy nhiên, mô hình này vẫn tồn đọng nhiều nhược điểm trong việc cân bằng xã hội. 

Dưới đây là một số ưu và nhược điểm của nền kinh tế thị trường:

 

>>>> KHÁM PHÁ NGAY: Chuyển đổi số trong sản xuất và xu hướng trong tương lai

4. Các chủ thể chính của kinh tế thị trường

Một nền kinh tế thị trường sẽ có 6 chủ thể chính, mỗi chủ đều có những nhiệm vụ và vai trò riêng để đảm bảo hoạt động thị trường được diễn ra suôn sẻ và hiệu quả. Dưới đây là các vai trò của từng chủ thể:

4.1 Nhà nước

Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự ổn định và phát triển của nền kinh tế thị trường trong các chức năng cơ bản như:

• Quản lý và khắc phục các sự cố thị trường.
• Xây dựng thể chế kinh tế.
• Cung cấp hàng hóa công cộng.
• Quan tâm đến các yếu tố ngoại ứng tác động lên nền kinh tế thị trường.
• Kiểm soát sự độc quyền và phân phối các hoạt động tư nhân, đồng thời cân nhắc việc phân phối lại của cải trong xã hội, đảm bảo sự bình đẳng và ổn định của nền kinh tế.

4.2 Nhà cung cấp

Nhà cung cấp là chủ thể quan trọng trong nền kinh tế thị trường, có vai trò quyết định đến sự phát triển kinh tế, thúc đẩy sản xuất và cải thiện đời sống của người dân. Nhà sản xuất sẽ sử dụng vốn, lao động và nhiều yếu tố khác để tạo ra sản phẩm/ dịch vụ và trực tiếp cung cấp sản phẩm/dịch vụ cho thị trường.

Một số vai trò của nhà cung cấp có thể kể đến như:

• Tạo ra sản phẩm/ dịch vụ, phục vụ cho nhu cầu của người tiêu dùng.
• Phân bổ nguồn lực sản xuất, thúc đẩy phát triển kinh tế thị trường.
• Giải quyết việc làm và tạo ra thu nhập cho người lao động.
• Đẩy mạnh yếu tố cạnh tranh, nâng cao chất lượng và giá trị của sản phẩm/ dịch vụ.

4.3 Khách hàng

Đây là một trong chủ thể quan trọng trong nền kinh tế thị trường, họ là người trực tiếp tạo ra nhu cầu và quyết định có nên mua sản phẩm/dịch vụ hay không. Điều này tác động đến quá trình sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy sự cạnh tranh và nâng cao chất lượng sản phẩm/dịch vụ.

4.4 Ngân hàng và tổ chức tài chính

Ngân hàng và tổ chức tài chính là các tổ chức kinh tế hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực tài chính và cung ứng như: Huy động vốn, cho vay, thanh toán, bảo hiểm,...Các dịch vụ tài chính của nhóm này đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy lưu thông vốn, phân bổ tài chính và hỗ trợ sản xuất kinh doanh của các chủ thể kinh tế khác trong nền kinh tế thị trường.

4.5 Người lao động

Người lao động là tên gọi cho toàn bộ những người có khả năng lao động, bao gồm cả thể chất và trí tuệ. Họ là những người cung cấp sức lao động cho các doanh nghiệp, đóng góp vào quá trình sản xuất, kinh doanh. Trong nền kinh tế thị trường, lực lượng lao động có vai trò quan trọng trong việc quyết định sản lượng và chất lượng sản phẩm, tác động trực tiếp đến giá cả và lợi nhuận của doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung.

4.6 Đơn vị trung gian

Đây là các chủ thể có vai trò là cầu nối giữa người sản xuất và người tiêu dùng, góp phần làm cho nền kinh tế thị trường trở nên linh hoạt hơn. Các chủ thể này có thể là cá nhân, doanh nghiệp hoặc tổ chức quốc tế như các tập đoàn đa quốc gia và thị trường xuất khẩu.

>>>> TÌM HIỂU NGAY: Chi phí sản xuất là gì? Cách tính và phân loại chi phí sản xuất

5. Quy luật chi phối kinh tế thị trường doanh nghiệp cần biết

Sau khi đã hiểu về kinh tế thị trường là gì, doanh nghiệp cần xác định quy luật chi phối đến nền kinh tế thị trường để đưa ra những hoạch định chính xác trong các hoạt động sản xuất kinh doanh và cải thiện mối quan hệ với khách hàng. Dưới đây là những quy luật ảnh hưởng đến nền kinh tế thị trường:

5.1 Quy luật giá trị

Theo quy luật giá trị, mỗi giá trị của hàng hóa, dịch vụ sẽ được xác định bởi lực lượng lao động sản xuất. Đồng thời, giá cả của sản phẩm/dịch vụ sẽ được thị trường định giá chứ không phải là người bán hoặc người mua. Qua đó, quy luật giá trị đã giúp doanh nghiệp giải thích sự biến động của giá cả trên thị trường, đặc biệt là những biến động không đồng đều giữa các sản phẩm.

5.2 Quy luật cạnh tranh

Yếu tố cạnh tranh là điều không thể tránh khỏi trong nền kinh tế thị trường. Để thành công trong công tác bán hàng, doanh nghiệp cần xác định rõ lợi thế của sản phẩm/dịch vụ mà mình cung cấp để đưa ra những chiến lược kinh doanh phù hợp. Một số người bán sẽ làm giảm giá hàng hóa để mang lại lợi ích cho người mua. Trong khi đó, người mua sẽ làm giá hàng hóa tăng lên, tạo sự thuận lợi cho người bán.

5.3 Quy luật cung cầu

Đây là hai hoạt động gắn liền và có sự tác động lẫn nhau. Trong đó, cung là hoạt động sản xuất, cung cấp hàng hóa; cầu là nhu cầu sử dụng hàng hóa và khả năng chi trả của người tiêu dùng. 

Trong nền kinh tế thị trường, nguyên tắc cung cầu sẽ được điều chỉnh một cách tự động. Nếu cung hoặc cầu có sự thay đổi, giá cả cũng sẽ thay đổi theo để đảm bảo sự cân bằng và ổn định của thị trường. Ngoài ra, gia tăng về nhu cầu cũng là dấu hiệu cho thấy sự phát triển về kinh tế, đồng thời tạo ra sự thay đổi đáng kể trong hoạt động sản xuất và sử dụng nguồn lực.

Nhìn chung, việc dự đoán và phản hồi đúng với các thay đổi trong cung cầu là điều cần thiết để doanh nghiệp duy trì lợi nhuận, tránh bỏ lỡ các cơ hội cạnh tranh.

5.4 Quy luật giá trị thặng dư

Quy luật giá trị thặng dư là nguyên tắc quan trọng trong nền kinh tế thị trường, giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng hiểu rõ về cách sản xuất và phân phối giá trị sản phẩm/dịch vụ. Theo quy luật, giá trị sản phẩm sẽ không chỉ bao gồm giá trị của nguyên vật liệu sản xuất mà còn bao gồm giá trị về lao động thặng dư. 

Bất cứ hoạt động kinh doanh nào, người bán cũng sẽ nhận lại giá trị thặng dư so với giá trị hàng hóa để chi trả cho các chi phí ban đầu, tái sản xuất và sinh lời. Thông qua quy luật giá trị thặng dư, doanh nghiệp sẽ hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa người cung cấp hàng hóa và người lao động, phân cấp và bình đẳng trong xã hội và sự biến động trong quá trình sản xuất.

>>>> ĐỌC THÊM: Giá vốn hàng bán là gì? Cách tính giá vốn hàng bán chính xác

5.5 Quy luật lưu thông tiền tệ

Trong nền kinh tế thị trường, tiền tệ lưu thông đại diện cho sức mua và tổng số hàng hóa/dịch vụ đại diện cho sức bán. Sức mua của dòng tiền lưu thông phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, chẳng hạn như: Tỷ lệ lạm phát, lãi suất ngân hàng, biến động kinh tế…Đặc biệt, quy luật lưu thông tiền tệ sẽ ảnh hưởng đến lãi suất và giá cả cũng như thị trường tài chính, bao gồm thị trường chứng khoán và thị trường ngoại hối.

Ngoài ra, điều tiết lạm phát cũng là một trong những mục tiêu quan trọng của quy luật lưu thông tiền tệ. Nếu tiền tệ lưu thông gia tăng quá mức, có thể dẫn đến lạm phát và ngược lại. Vì vậy, chính phủ và các ngân hàng trung ương đã áp dụng các công cụ quản lý chính sách tiền tệ để duy trì mức lạm phát ổn định.

Như vậy, 1C Việt Nam đã cùng quý doanh nghiệp khám phá về khái niệm kinh tế thị trường là gì, phân loại chủ thể và các quy luật chi phối kinh tế thị trường. Có thể thấy, việc hiểu rõ về kinh tế thị trường sẽ giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng thực hiện tốt công việc, nâng cao hiệu quả kinh tế và hạn chế những tác động xấu của kinh tế thị trường đối với hoạt động kinh doanh. Nếu quý doanh nghiệp có thêm thắc mắc nào, vui lòng liên hệ đến hotline 0247.108.8887 để được tư vấn!

>>>> BÀI VIẾT LIÊN QUAN:

• Chi phí sản xuất chung là gì? Cách kiểm soát chi phí chung hiệu quả
• Lịch trình sản xuất là gì? Các bước lập lịch trình hiệu quả