Hiệu ứng bullwhip là gì? Nguyên nhân và giải pháp hiệu quả
Hiện nay, không ít doanh nghiệp gặp phải hiệu ứng Bullwhip dẫn đến dự đoán sai nhu cầu người dùng và tạo ra sự biến động trong chuỗi cung ứng. Vậy hiệu ứng Bullwhip là gì? Đâu là nguyên nhân và cách giải quyết hiệu quả? Trong bài viết dưới đây, 1C Việt Nam sẽ giải đáp chi tiết thắc mắc trên.
1. Hiệu ứng Bullwhip là gì?
Hiệu ứng Bullwhip là hiện tượng nhu cầu thực tế bị bóp méo và khuếch đại khi di chuyển từ cấp bán lẻ đến cấp sản xuất. Nguyên nhân chính của hiệu ứng này là do các thành viên trong chuỗi cung ứng có xu hướng đặt hàng nhiều hơn nhu cầu thực tế để đảm bảo không bị thiếu hàng. Điều này dẫn đến tình trạng hàng tồn kho dư thừa, lãng phí và khó dự đoán nhu cầu thực tế.
Để minh họa hiệu ứng Bullwhip, chúng ta hãy xem xét một trường hợp nhà bán lẻ bán máy sưởi cá nhân. Trong mùa đông, doanh số bán hàng của nhà bán lẻ này tăng đột biến từ 5 đơn vị mỗi ngày lên 15 đơn vị mỗi ngày. Để đáp ứng nhu cầu này, nhà bán lẻ đã đặt hàng gấp đôi, từ 20 đơn vị lên 40 đơn vị. Nhà sản xuất sau đó đã tăng sản lượng thành 40 đơn vị.
Với tình trạng trên, nhu cầu thực tế chỉ là 15 đơn vị mỗi ngày, nhưng đã được khuếch đại lên thành 40 đơn vị mỗi ngày. Điều này dẫn đến tình trạng hàng tồn kho dư thừa ở cấp bán lẻ và sản xuất. Nếu mùa xuân đến sớm, nhà bán lẻ sẽ bị tồn đọng hàng hóa và phải giảm giá bán.
Hiệu ứng Bullwhip có thể được sử dụng để lý giải hiện tượng mua hàng tích trữ. Cụ thể khi nhu cầu tăng, người mua có thể đặt đơn hàng lớn ở cấp nguồn để đảm bảo có đủ hàng tồn kho. Tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến tình trạng hàng tồn kho thừa và thời gian tồn kho giảm, khiến chuỗi cung ứng trở nên kém linh hoạt hơn.
>>> TÌM HIỂU NGAY: Hệ thống quản lý kho hàng (WMS) là gì? Chức năng và lợi ích
2. Nguyên nhân xuất hiện hiệu ứng Bullwhip
Trên cơ sở hiểu rõ hiệu ứng Bullwhip là gì, có thể thấy tồn tại 7 nguyên nhân chính gây ra vấn đề này, bao gồm:
- Các vấn đề về thời gian: Sản xuất chậm trễ, giao hàng,... khiến các bên liên quan trong chuỗi cung ứng phải đặt hàng trước để đảm bảo có đủ hàng. Điều này dẫn đến nhu cầu bị phóng đại và gây ra hiện tượng Bullwhip.
- Các quyết định yếu kém: Những bên liên quan trong chuỗi cung ứng đưa ra quyết định không chính xác hoặc không phù hợp với nhu cầu thực tế của khách hàng. Ví dụ, các nhà bán lẻ có thể đặt hàng quá nhiều để hưởng chiết khấu, hoặc các nhà sản xuất có thể tăng sản lượng để đáp ứng nhu cầu dự báo cao.
- Thiếu sự liên kết: Các bên liên quan trong chuỗi cung ứng không trao đổi thông tin và phối hợp với nhau hiệu quả. Do đó dẫn đến việc mỗi bên đều đưa ra các quyết định dựa trên thông tin không đầy đủ hoặc không chính xác.
- Thị trường phản ứng quá mức: Thị trường có thể phản ứng quá mức với những thay đổi nhỏ trong nhu cầu. Ví dụ, một đợt giảm giá có thể khiến người tiêu dùng mua sắm tích trữ, dẫn đến nhu cầu tăng đột biến.
- Các nhà bán lẻ đặt hàng theo lô: Các nhà bán lẻ thường đặt hàng theo lô để giảm chi phí vận chuyển và lưu kho. Điều này dẫn đến nhu cầu bị phóng đại trong các giai đoạn đỉnh điểm.
- Các yếu tố khác: Các yếu tố khác như thay đổi giá cả, chính sách,... cũng có thể gây ra hiệu ứng Bullwhip.
3. Ảnh hưởng hiệu ứng Bullwhip đến chuỗi cung ứng
Hiệu ứng Bullwhip có thể gây ra những hậu quả tiêu cực cho quản lý chuỗi cung ứng, bao gồm:
- Tăng chi phí lưu trữ: Hiệu ứng Bullwhip dẫn đến việc tích trữ quá nhiều hàng tồn kho, gây tốn kém cho chi phí không gian lưu trữ, chi phí vận chuyển và bán hàng. Đồng thời, việc dự đoán chi phí cần để lưu trữ và vận chuyển cũng khó khăn hơn.
- Tăng chi phí lao động: Hiệu ứng Bullwhip đòi hỏi phải xử lý, phân loại và tiêu thụ hàng tồn kho dư thừa, dẫn đến việc tuyển thêm nhân viên. Ngoài ra, việc thiếu hàng tồn kho cũng khiến nhân viên bán hàng phải làm thêm nhiều việc như tìm sản phẩm thay thế hoặc sắp xếp giao hàng muộn hơn, từ đó làm tăng chi phí nhân sự.
- Không đáp ứng kỳ vọng của khách hàng: Tình trạng thiếu hàng có thể khiến khách hàng cảm thấy thất vọng, khó chịu và thậm chí chuyển sang sử dụng các sản phẩm hoặc dịch vụ của đối thủ cạnh tranh. Điều này sẽ làm giảm uy tín và lợi nhuận của công ty.
- Gây lãng phí: Hàng tồn kho quá nhiều có thể gây lãng phí, đặc biệt là với những mặt hàng dễ hỏng hoặc khi các sản phẩm bị rút khỏi thị trường. Những tình huống này có thể khiến giá trị hàng hóa giảm, tài nguyên cần thiết để tiêu thụ tăng lên và chi phí xử lý tiêu tốn nhiều hơn.
>>> XEM THÊM: Phương pháp FIFO là gì? Sự khác nhau giữa LIFO và FIFO
4. Giải pháp giảm thiểu hiệu ứng Bullwhip trong doanh nghiệp
Có thể thấy, hiệu ứng Bullwhip gây ra nhiều khó khăn trong việc vận hành và quản trị chuỗi cung ứng. Để giảm thiểu ảnh hưởng của hiệu ứng bullwhip, doanh nghiệp có thể áp dụng 4 giải pháp phổ biến dưới đây:
4.1. Chấp nhận sự tồn tại của hiệu ứng Bullwhip
Hiệu ứng Bullwhip luôn tồn tại trong chuỗi cung ứng của bất kỳ ngành nghề nào, bởi nhu cầu của khách hàng luôn biến động, thay đổi theo thời gian. Nhà quản lý vì thế cần chấp nhận để nhận diện và tìm hiểu rõ hiệu ứng đang xảy ra.
Trên cơ sở này, doanh nghiệp có thể phân tích chính xác nhu cầu thực tế của thị trường, nhờ vậy đưa ra quyết định sản xuất và tồn kho hợp lý. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu lượng tồn kho dư thừa, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động của chuỗi cung ứng.
4.2. Minh bạch thông tin giữa nhà cung cấp và khách hàng
Giữa các thành viên trong chuỗi cung ứng, đâu đó vẫn tồn tại những mâu thuẫn về mục tiêu, dẫn đến việc giữ bí mật thông tin. Ví dụ, điểm bán không muốn chia sẻ thông tin về mặt hàng bán chạy với nhà phân phối vì sợ bị tăng giá nhập. Nhà phân phối cũng không muốn chia sẻ thông tin về các điểm bán, giá bán, chương trình khuyến mại riêng với nhà sản xuất vì sợ bị kiểm soát.
Tuy nhiên, điều này dẫn đến thông tin không cập nhật theo thời gian thực, giảm hiệu quả phân phối. Trên thực tế, việc chia sẻ thông tin và hợp tác mới là con đường đúng đắn để phát triển bền vững. Khi cùng nằm trong một chuỗi cung ứng, mọi thành viên đều có vai trò riêng của mình, và chỉ khi biết cách phối hợp nhịp nhàng mới có thể dễ dàng thực hiện hiệu quả những mục tiêu chung.
4.3. Kiểm soát rủi ro các vấn đề về biến động giá
Thường xuyên thực hiện các chương trình giảm giá có thể làm xáo trộn mô hình mua hàng thông thường của người tiêu dùng. Do đó, doanh nghiệp nên cân nhắc giảm thiểu hoặc tích hợp các chương trình khuyến mãi một cách hợp lý vào kế hoạch dự đoán, dự báo để tránh gây ra gián đoạn không cần thiết.
4.4. Quản lý hàng tồn trong kho và trên thị trường
Để có kế hoạch sản xuất phù hợp, doanh nghiệp cần biết số lượng hàng tồn trong kho nhà phân phối và hàng tồn hiện tại của từng điểm bán lẻ. Thông thường, nhà sản xuất sẽ cập nhật dữ liệu hàng tồn ngoài thị trường thông qua hai cách:
- Tiếp nhận báo cáo từ nhà phân phối, tức người trực tiếp quản lý hàng hóa tại các điểm bán lẻ.
- Kiểm tra trực tiếp tại từng điểm bán thông qua đội ngũ sales của nhà sản xuất.
Do vậy, nếu muốn quản lý dòng hàng lưu chuyển bên ngoài thị trường hiệu quả, doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống thông tin quản lý chặt chẽ và thường xuyên trao đổi thông tin với nhà phân phối và đội ngũ sales.
>>> THAM KHẢO: Phần mềm quản lý kho ERP tổng thể cho các doanh nghiệp
5. Phần mềm 1C:Company Management hỗ trợ quản lý kho chuyên nghiệp
Phần mềm 1C:Company Management là giải pháp quản trị doanh nghiệp mở với các tính năng linh hoạt, đáp ứng mọi nhu cầu của doanh nghiệp ở đa dạng quy mô và mô hình hoạt động. Giải pháp có khả năng kết nối tất cả các bộ phận trong doanh nghiệp trên một hệ thống phần mềm duy nhất, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Phần mềm 1C:Company Management cung cấp giải pháp quản lý kho hàng toàn diện, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp với những tính năng nổi bật bao gồm:
- Quản lý đầy đủ các giao dịch kho bãi: Phần mềm hỗ trợ tất cả các giao dịch kho bãi cơ bản, bao gồm: tiếp nhận hàng hóa, xuất kho, kiểm kê, ghi giảm vào chi phí, chuyển tồn,...
- Theo dõi chi tiết chất lượng hàng hóa: 1C:Company Management cho phép theo dõi chi tiết chất lượng hàng hóa, bao gồm thay đổi chất lượng hàng hóa, điều kiện bán hàng đặc biệt đối với hàng hóa kém chất lượng.
- Tính giá vốn vật tư: Giải pháp hỗ trợ phương pháp tính giá vốn vật tư chính xác, nhanh chóng. Phương pháp tính phổ biến là bình quân gia quyền.
- Thiết lập tồn kho tối đa, tồn kho tối thiểu, vật tư thay thế: Phần mềm 1C:Company Management cho phép doanh nghiệp thiết lập tồn kho tối đa, tồn kho tối thiểu, vật tư thay thế khi tiến hành sản xuất để đảm bảo hoạt động kinh doanh được thông suốt.
- Quản lý thông tin vật tư trong kho: Giải pháp 1C:Company Management giúp quản lý thông tin vật tư trong kho một cách đầy đủ và chi tiết, bao gồm: đặc tính, seri, ô hàng, đa dạng đơn vị tính, dự phòng hàng tồn kho.
- Chứng từ kho bãi: Phần mềm cung cấp các chứng từ kho bãi đa dạng, phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp, bao gồm chứng từ điều chuyển vật tư, chứng từ xuất vật tư, chứng từ kiểm kê, chứng từ phiếu kho,…
- Phân quyền người dùng: Người quản trị hệ thống có thể cấp quyền truy cập cho từng chức năng xử lý nghiệp vụ cụ thể. Điều này góp phần bảo mật an toàn thông tin kho hiệu quả, tuyệt đối cho doanh nghiệp.
Trên đây là câu trả lời đầy đủ về hiệu ứng Bullwhip là gì. Đây là một hiện tượng phổ biến trong chuỗi cung ứng, làm tăng chi phí, giảm hiệu quả sản xuất và làm giảm sự hài lòng của khách hàng. Để giảm thiểu tác động của hiệu ứng này, các doanh nghiệp cần hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các giải pháp phù hợp. Ngoài ra, doanh nghiệp có thể ứng dụng các giải pháp hiện đại như phần mềm 1C:Company Management nhằm hỗ trợ quản lý kho hiệu quả, tránh gặp phải hiệu ứng Bullwhip.
>>> NỘI DUNG HỮU ÍCH KHÁC: