Mô hình Pestel là gì? Vai trò và các thành phần trong Pestel
Mô hình PESTEL là một công cụ phân tích chiến lược quan trọng giúp doanh nghiệp thấu hiểu môi trường kinh doanh của mình. Trong bối cảnh thị trường biến động như hiện nay, việc hiểu rõ vai trò và các thành phần của mô hình PESTEL trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Hãy cùng 1C Việt Nam tìm hiểu thêm thông tin về mô hình này qua bài viết dưới đây nhé!
1. Mô hình PESTEL là gì?
Mô hình PESTEL là một phương pháp phân tích chiến lược được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực kinh doanh. Tên gọi PESTEL là viết tắt của sáu yếu tố chính cần được xem xét: Political (Chính trị), Economic (Kinh tế), Social (Xã hội), Technological (Công nghệ), Environmental (Môi trường), và Legal (Pháp lý).
2. Vai trò của mô hình PESTEL trong doanh nghiệp
Mô hình PESTEL đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp hiểu rõ hơn về môi trường kinh doanh và đưa ra những quyết định chiến lược thông minh. Mô hình này đem đến một số lợi ích cho doanh nghiệp như:
- Lập kế hoạch kinh doanh: Mô hình cung cấp một cái nhìn toàn cảnh về thị trường, giúp doanh nghiệp đánh giá các rủi ro, như đại dịch hoặc chiến tranh, để xác định và xây dựng kế hoạch kinh doanh có tính dài hạn và ngắn hạn.
- Phát triển sản phẩm/dịch vụ: Mô hình PESTEL cung cấp thông tin về xu hướng xã hội và công nghệ, là cơ sở để doanh nghiệp phát triển sản phẩm và dịch vụ mới, thỏa mãn nhu cầu và mong muốn của người tiêu dùng.
- Khả năng thích nghi nhanh chóng: Doanh nghiệp thông qua mô hình PESTEL có thể duy trì sự linh hoạt và có khả năng thích nghi với sự thay đổi của thị trường.
- Ứng dụng trong chiến lược tiếp thị: Bằng việc phân tích các yếu tố thuộc về xã hội trong mô hình PESTEL, doanh nghiệp sẽ hiểu rõ hơn về nhu cầu, sở thích, và xu hướng mua sắm của người tiêu dùng. Từ đó, các nhà quản trị có thể lập kế hoạch tiếp thị cho sản phẩm và dịch vụ sao cho đáp ứng chính xác mong muốn của khách hàng mục tiêu.
>>> TÌM HIỂU NGAY: Mô hình Servqual là gì? Thang điểm đánh giá chất lượng và ý nghĩa
3. Ưu điểm, nhược điểm của mô hình Pestel
Để doanh nghiệp có thể áp dụng mô hình PESTEL vào hoạt động kinh doanh một cách hiệu quả, việc hiểu rõ ưu điểm và nhược điểm của mô hình này là vô cùng quan trọng.
3.1 Về ưu điểm
- Dễ áp dụng: Mô hình này không đòi hỏi kiến thức chuyên sâu về kinh tế, luật pháp hay công nghệ, do đó rất dễ dàng sử dụng.
- Phạm vi phân tích rộng: Mô hình PESTEL bao quát nhiều khía cạnh khác nhau của môi trường kinh doanh thông qua 6 yếu tố chính, mang lại cái nhìn tổng thể và toàn diện.
- Hỗ trợ đưa ra quyết định chính xác hơn: Mô hình cung cấp thông tin cần thiết để doanh nghiệp đưa ra quyết định chiến lược phù hợp với tình hình thị trường hiện tại và tương lai.
- Tăng tính cạnh tranh: Hiểu biết sâu sắc về thị trường, khách hàng và đối thủ sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt cơ hội phát triển, từ đó nâng cao vị thế so với đối thủ cạnh tranh.
3.2 Về nhược điểm
- Không đưa ra giải pháp cụ thể: Mô hình PESTEL chỉ cung cấp thông tin và đánh giá về môi trường bên ngoài mà không đề xuất các giải pháp cụ thể để giải quyết vấn đề.
- Không phân biệt mức độ ảnh hưởng của các yếu tố: Mô hình không thực hiện đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố, không phân biệt được yếu tố nào quan trọng nhất và cần ưu tiên nhất ở thời điểm hiện tại.
>>> ĐỌC NGAY:
4. Các thành phần cơ bản trong mô hình kinh doanh Pestel
Mô hình PESTEL bao gồm sáu thành phần cơ bản, mỗi thành phần đại diện cho một nhóm yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng đến tình hình kinh doanh của doanh nghiệp.
4.1 Yếu tố kinh tế
Mô hình này tập trung vào các yếu tố kinh tế như tăng trưởng kinh tế, lạm phát, tỷ giá hối đoái, chính sách tiền tệ, và thu nhập của người tiêu dùng.
Ví dụ:
- Tỷ lệ lạm phát: Lạm phát ảnh hưởng đến giá nguyên vật liệu như thế nào? Lạm phát có ảnh hưởng gì đến khách hàng và khả năng chi tiêu của họ không? Điều này có ảnh hưởng đến chi phí, doanh thu của doanh nghiệp hay không?
- Giá trị thị trường: Xu hướng thị trường gần đây hoặc trong tương lai có thể tác động đến nhóm ngành và doanh nghiệp như thế nào?
- Chính sách tài khóa: Những thay đổi về thuế có thể ảnh hưởng đến ngân sách và lợi nhuận của doanh nghiệp như thế nào?
4.2 Yếu tố chính trị
Yếu tố chính trị bao gồm các yếu tố như hệ thống chính trị, chính sách thuế, quan hệ quốc tế và các vấn đề liên quan đến chính trị khác.
Ví dụ:
- Những thay đổi trong Chính phủ/luật pháp: Các thay đổi trong các cuộc bầu cử, cuộc họp Chính phủ,... có thể ảnh hưởng đến các quy định của ngành không? Có điều luật hay đề xuất mới nào được thông qua sẽ tác động đến quá trình kinh doanh của doanh nghiệp không?
- Chiến tranh và xung đột vũ trang: Những cuộc chiến, xung đột giữa các nước trên thế giới gần đây có ảnh hưởng đến quá trình giao thương không?
4.3 Yếu tố pháp luật
Yếu tố pháp luật bao gồm các yếu tố liên quan đến pháp luật và quy định, chẳng hạn như luật lao động, quy định an toàn, và các vấn đề pháp lý khác.
Ví dụ:
- Bằng sáng chế và quyền sở hữu trí tuệ: Logo, sản phẩm/dịch vụ,… của doanh nghiệp đã được đăng ký quyền sở hữu trí tuệ chưa?
- Luật bảo vệ người tiêu dùng/Luật an toàn vệ sinh thực phẩm: Doanh nghiệp có đang tuân thủ luật bảo vệ người người tiêu dùng và luật an toàn vệ sinh thực phẩm hay không?
- Luật an toàn lao động: Doanh nghiệp cần biết những luật an toàn lao động nào để bảo vệ doanh nghiệp và nhân viên của mình?
4.4 Yếu tố xã hội
Liên quan đến các yếu tố xã hội như thay đổi văn hóa, động thái dân số, giáo dục, giới tính, tầng lớp xã hội và các giá trị xã hội.
Ví dụ:
- Thay đổi nhân khẩu học: Độ tuổi, giới tính, sở thích, tôn giáo, văn hóa,... của khách hàng mục tiêu là gì? Các yếu tố nhân khẩu học này có đang thay đổi không?
- Ý kiến của người tiêu dùng: Quan điểm của khách hàng về sản phẩm của công ty như thế nào?
- Xu hướng của người tiêu dùng: Xem xét xem tình hình kinh tế, dịch bệnh, chiến tranh hay các yếu tố khác có tác động làm thay đổi thói quen tiêu dùng của khách hàng không?
4.5 Yếu tố công nghệ
Yếu tố này bao gồm tiến triển công nghệ, nghiên cứu và phát triển, đổi mới công nghệ, và ảnh hưởng của công nghệ đối với ngành công nghiệp và doanh nghiệp.
Ví dụ:
- Tần suất xuất hiện của công nghệ AI: AI phát triển có đem lại khả năng hay cơ hội mới nào cho doanh nghiệp hay không?
- Điện toán đám mây: Lưu trữ thông tin trên điện toán đám mây có giúp ích cho doanh nghiệp không? Hoặc nó có đem lại mối đe dọa bảo mật nào mà doanh nghiệp cần lưu ý hay không?
4.6 Yếu tố môi trường
Trong thời kỳ khủng hoảng hệ sinh thái và biến đổi khí hậu, việc quan tâm đến các vấn đề môi trường trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Các doanh nghiệp ngày nay cần đặc biệt chú ý đến những thách thức liên quan đến môi trường, bao gồm thời tiết khắc nghiệt, biến đổi khí hậu, dịch bệnh, sự nóng lên toàn cầu và hiệu ứng nhà kính.
Ví dụ:
- Biến đổi khí hậu: Các tác động ngắn hạn và dài hạn của biến đổi khí hậu có thể tác động đến doanh nghiệp và khách hàng như thế nào?
- Tài nguyên năng lượng: Những tài nguyên cần thiết nào có thể bị hạn chế hoặc cạn kiệt trong tương lai và điều này có ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp không?
- Thảm họa thiên nhiên: Những thảm họa thiên nhiên có thể xảy ra trong khu vực kinh doanh hoặc nơi tập trung nhiều khách hàng mục tiêu của doanh nghiệp?
5. Hướng dẫn phân tích mô hình PESTEL hiệu quả
Dưới đây là hướng dẫn chi tiết các bước để thực hiện phân tích PESTEL hiệu quả:
5.1 Bước 1: Phân tích 6 yếu tố trong mô hình PESTEL
- Yếu tố chính trị
Liên quan đến các chính sách và quy định do Chính phủ và tổ chức quốc tế đặt ra. Những yếu tố này bao gồm chính sách thuế, quy định pháp lý, sự ổn định chính trị, tình hình quan hệ quốc tế và các chính sách quản lý khác.
Ví dụ: Một doanh nghiệp sản xuất khí đốt cần nắm rõ các quy định của Chính phủ về quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.
- Yếu tố kinh tế
Liên quan đến tình hình kinh tế tổng thể của quốc gia hoặc khu vực, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Những yếu tố này bao gồm tốc độ tăng trưởng kinh tế, tỷ giá hối đoái, lạm phát, chính sách tài khóa và thị trường bất động sản.
Ví dụ: Một doanh nghiệp sản xuất điện thoại cần đối mặt với sự biến động của ngành công nghiệp và cạnh tranh khốc liệt trong từng phân khúc thị trường.
- Yếu tố xã hội
Tình hình xã hội của một quốc gia hoặc khu vực có ảnh hưởng rõ nét đến doanh nghiệp. Các yếu tố này bao gồm sự đa dạng văn hóa, tôn giáo, giáo dục, thói quen tiêu dùng và các vấn đề xã hội khác.
Ví dụ: Một doanh nghiệp thời trang phải đối mặt với xu hướng thời trang và sở thích của khách hàng thay đổi liên tục theo thời gian.
- Yếu tố công nghệ
Sự tiến bộ trong lĩnh vực công nghệ cũng ảnh hưởng đến sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp. Yếu tố này còn liên quan đến chiến lược đổi mới sản phẩm và dịch vụ, phát triển kênh bán hàng trực tuyến, cũng như quản lý dữ liệu và an ninh thông tin.
Ví dụ: Một doanh nghiệp sản xuất máy tính cần đối mặt với sự thay đổi của công nghệ máy tính và sự cạnh tranh trong ngành.
- Yếu tố môi trường
Liên quan đến tác động của môi trường đối với doanh nghiệp và sản phẩm của nó, bao gồm biến đổi khí hậu, sự suy giảm tài nguyên và các vấn đề về ô nhiễm.
Ví dụ: Một doanh nghiệp sản xuất đồ chơi trẻ em phải tuân thủ các quy định của Chính phủ để đảm bảo an toàn cho người dùng và môi trường.
- Yếu tố pháp luật
Các quy định và luật lệ trong hoạt động kinh doanh như quyền sở hữu trí tuệ, quản lý nhân sự, bảo vệ môi trường, an toàn và sức khỏe của người lao động.
Ví dụ: Một doanh nghiệp bán lẻ phải tuân thủ các quy định của Chính phủ về bảo vệ người tiêu dùng và đáp ứng các quy định pháp luật liên quan.
5.2 Bước 2: Nghiên cứu và thu thập thông tin
Thu thập thông tin từ nhiều nguồn đa dạng là một bước không thể bỏ qua giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện và chính xác về môi trường kinh doanh. Để đảm bảo thông tin đầy đủ và đáng tin cậy, doanh nghiệp cần thu thập từ nhiều nguồn khác nhau như báo chí, sách vở, báo cáo nghiên cứu, thống kê, và cả việc tương tác trực tiếp với các bên liên quan như khách hàng, đối tác, đối thủ cạnh tranh,...
Ngoài các công cụ tìm kiếm trên Internet, có hai lựa chọn quan trọng khác để tìm kiếm thông tin cần thiết:
- Báo cáo từ các tổ chức phi Chính phủ, các tổ chức phi lợi nhuận hoặc tổ chức Chính phủ khác: Đây là nguồn dữ liệu đáng tin cậy, cung cấp cái nhìn sâu sắc và chi tiết về vấn đề mà người nghiên cứu quan tâm.
- Báo cáo từ các công ty nghiên cứu và tư vấn chuyên môn (bên thứ ba): Mặc dù thường phải chi trả một khoản chi phí, nhưng những báo cáo này cung cấp thông tin cụ thể và khó tìm thấy ở bất kỳ nguồn nào khác.
5.3 Bước 3: Đánh giá và xác định thứ tự ưu tiên
Doanh nghiệp cần tập trung vào việc phân tích những yếu tố quan trọng nhất đối với hoạt động kinh doanh. Sự tập trung này sẽ tránh lãng phí thời gian và tài nguyên của doanh nghiệp. Đồng thời, khi thực hiện phân tích PESTEL, việc dự báo và đánh giá các yếu tố trong tương lai sẽ phần nào giúp doanh nghiệp xây dựng những kế hoạch và chiến lược phù hợp với môi trường kinh doanh dài hạn.
5.4 Bước 4: Báo cáo kết quả phân tích mô hình PESTEL
Ở bước cuối cùng này, doanh nghiệp cần phải rút ra những kết luận về tác động của các yếu tố PESTEL và đề xuất các chiến lược, hoạt động trong tương lai. Có thể kết hợp phân tích PESTEL với phân tích SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) để có cái nhìn toàn diện hơn về hoạt động kinh doanh. Sự kết hợp này giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn cảnh nhất, từ đó đưa ra kế hoạch và chiến lược đúng đắn để tận dụng cơ hội và hạn chế thách thức.
>>> KHÁM PHÁ NGAY: Mô hình Canvas là gì? 8 bước lập kế hoạch canvas hiệu quả
6. Ví dụ về mô hình PESTEL trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
6.1 Mô hình PESTEL trong Vinamilk
Vinamilk là một trong những công ty đi đầu trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh các sản phẩm sữa tại Việt Nam. Để có được sự thành công như ngày hôm nay, Vinamilk đã vận dụng thông minh mô hình PESTEL. Ban quản trị Vinamilk đã tiến hành phân tích 6 yếu tố trong mô hình này, cụ thể là:
- Yếu tố Chính trị (Political)
Tình hình chính trị ổn định tại Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của Vinamilk. Luật pháp, chính sách thuế, và quy định của Chính phủ đều có ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động kinh doanh và xuất khẩu của công ty này. Đặc biệt, Chính phủ hỗ trợ ngành sữa bằng cách áp dụng mức thuế 8%, tạo điều kiện thuận lợi cho Vinamilk mở rộng thị trường của mình.
- Yếu tố Kinh tế (Economic)
Theo thông tin từ NCIF, tốc độ tăng trưởng GDP trong giai đoạn 2021 - 2025 dự kiến sẽ đạt khoảng 7%, lạm phát dự kiến ổn định ở mức 3,5 - 4,5%/năm. Điều này vừa tạo cơ hội cho Vinamilk nhưng đồng thời cũng đặt ra áp lực cạnh tranh cho chính doanh nghiệp trong thời kỳ kinh tế khó khăn như hiện nay.
- Yếu tố Xã hội (Social)
Mức sống của người dân được nâng cao, kéo theo đó là nhu cầu sử dụng các loại thực phẩm bổ sung như sữa cũng tăng. Tuy nhiên, vẫn còn thách thức khi nhiều người ở nông thôn chưa có thói quen sử dụng sữa và tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng vẫn còn cao.
- Yếu tố Công nghệ (Technological)
Vinamilk đã đầu tư vào công nghệ tiên tiến, từ dây chuyền sản xuất đồng bộ đến sử dụng hệ thống chăn nuôi bò sữa thông minh. Hệ thống cảm biến và công nghệ quản lý chất lượng sản phẩm theo chuẩn ISO giúp tăng hiệu suất sản xuất và đảm bảo chất lượng sản phẩm.
- Yếu tố Môi trường (Environmental)
Tình hình khí hậu và thiên tai ở Việt Nam có thể ảnh hưởng đến quy trình sản xuất sữa của Vinamilk. Do đó, công ty cần quản lý môi trường để đảm bảo nguồn cung sữa ổn định. Các khâu bảo quản và vận chuyển sữa cũng cần phải tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm và môi trường.
- Yếu tố Pháp lý (Legal)
Vinamilk sử dụng công nghệ hiện đại và dây chuyền sản xuất đạt chứng chỉ quốc tế. Tuy nhiên, thách thức có thể xuất phát từ những nhà phân phối nhỏ không có đủ trang thiết bị và khả năng bảo quản tốt, có thể ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và danh tiếng của công ty.
Dựa vào thông tin từ mô hình PESTEL, Vinamilk đã điều chỉnh chiến lược kinh doanh, đưa ra các quyết định linh hoạt và thích ứng tốt với môi trường kinh doanh đang biến động. Điển hình là hoạt động thay đổi bộ nhận diện thương hiệu sang màu xanh giúp làm mới thương hiệu, tạo ra sự mới mẻ và thu hút người tiêu dùng.
6.2 Mô hình PESTEL trong CocaCola
Coca-Cola, một trong những thương hiệu nước ngọt nổi tiếng và có ảnh hưởng toàn cầu, đã trở thành biểu tượng văn hóa và thưởng thức giải khát từ hơn một thế kỷ. Mô hình PESTEL đã được CocaCola áp dụng như sau:
- Yếu tố Chính trị (Political): Các biến động về thuế suất, sự thay đổi trong ngành nước uống có ga, sự cạnh tranh từ các đối thủ mới và chính sách giá ở nhiều quốc gia đều đang có ảnh hưởng đáng kể đến chiến lược kinh doanh của Coca Cola.
- Yếu tố Kinh tế (Economic): Sự tiến triển của khoa học và công nghệ có thể mang lại lợi ích tối đa về thời gian và chi phí sản xuất, cũng như giảm bớt chi phí nghiên cứu sản phẩm. Tuy nhiên, điều này cũng mang lại thách thức đến từ việc gia tăng chi phí nguyên liệu thô, đặc biệt là khi Coca Cola sử dụng các thành phần cơ bản và chi phí này liên tục tăng cao.
- Yếu tố Xã hội (Social): Tại trụ sở chính ở Hoa Kỳ, Coca Cola đang phải đối mặt với áp lực từ người tiêu dùng khi họ dần chuyển hướng đến lối sống lành mạnh, giảm sử dụng nước uống có ga. Tuy nhiên, ở Việt Nam, thương hiệu vẫn đang tận hưởng sự ưa chuộng từ thị trường nước uống có ga truyền thống và sản phẩm không đường.
- Yếu tố Công nghệ (Technological): Coca Cola đã khéo léo tận dụng sự phát triển của Internet và các kênh truyền thông xã hội để quảng bá sản phẩm một cách hiệu quả. Công nghệ cũng đóng góp vào việc cải thiện quy trình sản xuất, thiết kế bao bì, đồng thời hỗ trợ quản lý chuỗi cung ứng và dự đoán xu hướng thị trường, tất cả góp phần vào thành công của thương hiệu Coca Cola.
- Yếu tố Môi trường (Environmental): Là đơn vị có lượng tiêu thụ nước giải khát lớn nhất thế giới, thương hiệu này đang đối mặt với áp lực và phản đối mạnh mẽ từ các tổ chức môi trường tại nhiều quốc gia.
- Yếu tố Pháp lý (Legal): Coca Cola phải đối mặt với nhiều thách thức liên quan đến tuân thủ luật pháp địa phương, bao gồm tiêu chuẩn đường tiêu thụ, hàm lượng caffeine khác nhau tại các quốc gia.
Việc phân tích mô hình PESTEL giúp Coca-Cola hiểu rõ hơn về ảnh hưởng của các yếu tố môi trường ngoại vi đối với kinh doanh của mình. Điển hình là thông qua việc đánh giá các yếu tố chính trị, họ có thể dự đoán và ứng phó với sự thay đổi về chính sách và quy định về thực phẩm và đồ uống. Mặt khác, việc hiểu biết về yếu tố xã hội có thể giúp họ thích nghi với xu hướng thay đổi về lối sống và sở thích tiêu dùng.
Qua bài viết trên, có thể thấy mô hình PESTEL là một công cụ quan trọng trong phân tích môi trường kinh doanh, giúp doanh nghiệp đánh giá toàn cảnh thị trường và có những chiến lược phát triển đúng đắn. Trong bối cảnh môi trường đầy biến động, ngoài các mô hình thịnh hành như PESTEL, doanh nghiệp cũng cần chú ý sử dụng các phần mềm quản trị thông minh như 1C:Company Management. Đây là giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp quản lý đồng bộ các phòng ban, gia tăng năng suất kinh doanh, tiết kiệm thời gian và nguồn lực. Tham khảo thêm thông tin về phần mềm ưu việt này bằng cách liên hệ 1C Việt Nam qua số Hotline: (+84)247 108 8887.
>>> TIN TỨC CHUYÊN NGÀNH KHÁC: