Mô hình Canvas là gì? Lợi ích và ứng dụng trong kinh doanh
Hiện nay, các doanh nghiệp có xu hướng ưa chuộng sử dụng mô hình Canvas để xây dựng bức tranh tổng thể về tình hình kinh doanh của đơn vị. Vậy mô hình Canvas là gì và cách lập kế hoạch kinh doanh theo mô hình Canvas sao cho hiệu quả? Cùng 1C Việt Nam tìm hiểu tất tần tật thông tin về mô hình này nhé!
1. Mô hình Canvas là gì?
Mô hình Canvas hay mô hình Business Model Canvas, là một công cụ trực quan phổ biến, được sử dụng để thiết kế, phân tích và nắm bắt rõ về mô hình kinh doanh của doanh nghiệp. Mô hình này mang đến một cái nhìn toàn diện và chi tiết về các yếu tố cốt lõi của doanh nghiệp, hỗ trợ các nhà quản lý đưa ra các quyết định chiến lược một cách hiệu quả.
Có 9 trụ cột trong mô hình kinh doanh Canvas, đại diện cho 4 khía cạnh chính của một doanh nghiệp: khách hàng, giá trị, cơ sở hạ tầng, và khả năng tài chính. Các trụ cột này bao gồm:
- Phân khúc khách hàng (Customer Segments)
- Tuyên bố giá trị (Value Propositions)
- Kênh phân phối (Channels)
- Quan hệ khách hàng (Customer Relationships)
- Dòng doanh thu (Revenue Streams)
- Nguồn lực chính (Key Resources)
- Hoạt động chính (Key Activities)
- Đối tác chính (Key Partnerships)
- Cơ cấu chi phí (Cost Structure)
Những trụ cột này tạo nên nền tảng giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về các mô hình kinh doanh của mình, từ đó đưa ra đánh giá quy trình, những chiến lược hiệu quả.
>>>> BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ: BSC là gì? 4 thước đo BSC và cách áp dụng BSC vào doanh nghiệp
2. 9 trụ cột cốt lõi trong mô hình Canvas
2.1 Phân khúc khách hàng (Customer Segments)
Đối với trụ cột này, khách hàng của doanh nghiệp sẽ được chia thành các nhóm nhỏ hơn dựa trên độ tuổi, địa lý, sở thích, hành vi mua hàng,... Phân khúc khách hàng cho phép doanh nghiệp tạo ra các sản phẩm phù hợp với đặc điểm và nhu cầu của từng phân khúc.
Để phân khúc khách hàng hiệu quả, điều quan trọng là doanh nghiệp cần hiểu các nhu cầu của khách hàng và dự đoán các xu hướng thị trường để đưa phân khúc khách hàng đúng. Ban quản trị cần tiến hành đánh giá khách hàng thông qua các nhu cầu hiện tại. Hơn nữa, cần thiết lập các mức độ ưu tiên khác nhau để biết về các khách hàng tiềm năng cho doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp áp dụng mô hình Canvas hiệu quả, phân khúc khách hàng sẽ được xác định tốt hơn.
Dưới đây là một số các câu hỏi mà doanh nghiệp có thể sử dụng để xác định phân khúc khách hàng:
- Các giải pháp của doanh nghiệp có thể giải quyết vấn đề cho ai?
- Ai sẽ cần sản phẩm/dịch vụ?
- Các điểm mạnh của giải pháp là gì?
- Độ tuổi của khách hàng mục tiêu là bao nhiêu?
- Ai là người đang tìm kiếm sản phẩm/dịch vụ?
2.2 Giải pháp giá trị (Value Propositions)
Giải pháp giá trị là sự kết hợp giữa sản phẩm và dịch vụ cung cấp cho khách hàng. Những giải pháp này tạo ra một giá trị đặc biệt cho khách hàng thông qua sự kết hợp của nhiều các yếu tố định lượng hoặc định tính.
- Giá trị định lượng: Nhấn mạnh đến giá cả hoặc độ hiệu quả của sản phẩm/dịch vụ.
- Giá trị định tính: Nhấn mạnh trải nghiệm khách hàng.
Một số câu hỏi khi tìm giải pháp giá trị bao gồm:
- Sản phẩm/dịch giải quyết được vấn đề gì?
- Sản phẩm/dịch vụ mang lại lơi ích như thế nào cho khách hàng?
- Điều gì khiến chúng ta khác biệt?
- Tạo sao khách hàng nên chọn chúng ta thay vì đối thủ?
- Sản phẩm/dịch vụ có thể giải quyết nỗi đau hoặc nỗi sợ gì của khách hàng?
2.3 Kênh phân phối (Channels)
Kênh phân phối là cầu nối giữa giải pháp giá trị và phân khúc khách hàng của doanh nghiệp.
Khi áp dụng mô hình business model canvas, doanh nghiệp có thể tham khảo 1 số câu hỏi giúp xác định kênh phân phối hiệu quả:
- Làm thế nào khách hàng có thể tiếp cận được với giải pháp giá trị của doanh nghiệp?
- Khách hàng đang ở đâu?
- Khách hàng có sử dụng mạng xã hội không? Nếu có thì là nền tảng nào?
- Khách hàng có thói quen gì?
Có 2 loại kênh phân phối chính:
- Kênh nội bộ của công ty và cửa hàng
- Kênh đối tác và nhà phân phối
Doanh nghiệp có thể chọn 1 hoặc cả 2 loại kênh phân phối để hỗ trợ các hoạt động marketing của sản phẩm/dịch vụ. Một số kênh phân phối có thể ứng dụng trong Canvas model:
- Email marketing
- Social media
- SEO
- Viral marketing
- Digital marketing
- Quảng cáo
- Truyền miệng
>>>> ĐỪNG BỎ LỠ:
- Mô hình Servqual là gì? 10 tiêu chí đánh giá của Servqual
- Bí quyết áp dụng thuyết con nhím trong kinh doanh hiệu quả
2.4 Quan hệ khách hàng (Customer Relationships)
Quan hệ khách hàng là cách doanh nghiệp sẽ chăm sóc khách hàng cũ và thu hút khách hàng mới. Doanh nghiệp cần lựa chọn xây dựng loại quan hệ với phân khúc khách hàng để tạo nên sự phát triển bền vững.
Quan hệ khách hàng thường được chia thành các loại:
- Hỗ trợ cá nhân (Personal Assistance): Nhân viên của công ty, thường là chuyên viên dịch vụ khách hàng, sẽ tương tác trực tiếp với khách hàng và cung cấp các hỗ trợ trong và sau mua hàng. Hình thức này thường áp dụng đối với sản phẩm/dịch vuj có giá trị cao, ví dụ như tài chính, bảo hiểm...
- Hỗ trợ cá nhân trọn vẹn (Dedicated Personal Assistance): Hình thức này đặc biệt hơn hỗ trợ cá nhân. Cụ thể, một người đại diện của công ty sẽ chịu trách nhiệm phục vụ một tệp khách hàng riêng biệt và đảm bảo sự hài lòng trên từng trải nghiệm mà họ có với công ty.
- Tự phục vụ (Self-Service): Công ty sẽ cung cấp sẵn các công cụ hỗ trợ chăm sóc khách hàng, để họ tự phục vụ chính mình. Ví dụ: máy bàn hàng tự phục vụ ở các công việc hoặc trung tâm thương mại, công cụ trả lời tự động,...
- Cộng đồng (Communities): Xây dựng một cộng đồng giúp kết nối nhiều khách hàng thông qua các nền tảng social như Facebook, Instagram... trở thành một xu hướng trong kỷ nguyên công nghệ hiện tại. Không chỉ vạy, cộng đồng khách hàng cũng là cầu nối giúp công ty thấu hiểu nhu cầu, mong muốn của khách hàng tốt hơn thông qua phản hồi, đánh giá hoặc câu hỏi về sản phẩm/dịch vụ của công ty. Từ đó, trải nghiệm khách hàng cũng được nâng cao.
2.5 Dòng doanh thu (Revenue Stream)
Dòng doanh thu là một trụ cột vô cùng quan trọng của mô hình kinh doanh Canvas. Nó mô tả cách công ty chuyển các giải pháp giá trị thành dòng doanh thu đến từ khách hàng.
Công ty có thể tạo các dòng doanh thu bằng nhiều hình thức khác nhau:
- Bán sản phẩm/dịch vụ cho khách hàng (phổ biến nhất)
- Tính toán chi phí dịch vụ cho thuê, các loại dịch vụ đăng ký định kỳ
- Phí môi giới, quảng cáo
- Phí cấp phép sử dụng sở hữu trí tuệ
- Phát hành cổ tức
Sau khi tính toán các nguồn doanh thu và đảm bảo tính hợp pháp, công ty cần xác định mức giá hiệu quả cho mỗi sản phẩm/dịch vụ.
2.6 Nguồn lực chính (Key Resources)
Nguồn lực chính là các yếu tố cơ bản và tài sản quan trọng mà doanh nghiệp sở hữu hoặc cần để xây dựng, nhằm cung cấp giá trị cho khách hàng. Theo mô hình Canvas, có 4 nguồn lực chính bao gồm:
- Nguồn lực tri thức: Công nghệ độc quyền, bằng sáng chế...
- Nguồn lực vật lý: Cơ sở vật chất, tài sản, đất đai...
- Nguồn lực con người: Lực lượng lao động
- Nguồn lực tài chính: Vốn chủ sỡ hữu, vốn đầu tư
Việc liệt kê các nguồn lực rất quan trọng, giúp bạn xác định các nguồn lực cần thiết, từ đó tiết kiệm chi phí vận hành doanh nghiệp.
2.7 Hoạt động chính (Key activities)
Đây là những hoạt động trọng tâm cần thực hiện để tạo ra giải pháp giá trị và giúp doanh nghiệp vận hành có hiệu quả. Các hoạt động chính của doanh nghiệp bao gồm: Các hoạt động sản xuất, nền tảng kinh doanh và chính sách thực hiện.
Yếu tố này được sử dụng để trả lời cho các câu hỏi:
- Những hoạt động nào doanh nghiệp sẽ thực hiện để đạt được giải pháp giá trị cốt lõi cho khách hàng?
- Cần cung cấp các nguồn lực chính nào?
- Chiến lược và chuyên môn nào là cần thiết?
- Mất bao lâu để thực hiện?
2.8 Đối tác chính (Key Partnerships)
Khi thiết kế mô hình kinh doanh Canvas, không nhiều người nghĩ đến các đối tác. Tuy nhiên, đối tác chính sẽ trở thành liên minh giúp doanh nghiệp phát triển nhanh và bền vững.
Đối tác chính được chia thành:
- Hợp tác chiến lược giữa các đối thủ cạnh tranh (đối tác liên minh chiến lược)
- Hợp tác cùng phát triển (đối tác đầu tư)
- Hợp tác giữa các doanh nghiệp không phải là đối thủ cạnh tranh (đối tác liên doanh)
- Quan hệ nhà sản xuất với nhà cung cấp đầu vào (đối tác nhà cung cấp)
2.9 Cơ cấu chi phí (Cost Structrure)
Cơ cấu chi phí là số tiền mà doanh nghiệp cần chi để duy trì sự ổn định. Phụ thuộc vào cấu trúc của công ty, phương thức đánh giá có thể dựa vào chi phí sản xuất hoặc giá trị của sản phẩm hoàn thiện. Cơ cấu chi phí bao gồm các đặc điểm sau:
- Chi phí cố định: Chi phí không thay đổi trong suốt quá trình sản xuất
- Chi phí biến đổi: Chi phí thay đổi phụ thuộc vào tình hình kinh doanh, sản xuất
- Tính kinh tế theo quy mô: Chi phí giảm đầu ra tăng
- Tính kinh tế theo phạm vi: Chi phí giảm khi nguồn lực sẵn có liên quan đến sản phẩm mới
>>>> XEM THÊM: Chi phí quản lý doanh nghiệp là gì? Ý nghĩa và cách tối ưu hiệu quả
3. Lợi ích mô hình Canvas mang lại cho doanh nghiệp
Việc hiểu rõ và vận dụng hiệu quả mô hình Canvas trong kinh doanh mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, cụ thể như:
- Nắm được mối quan hệ giữa các yếu tố: Sử dụng mô hình kinh doanh Canvas hỗ trợ công ty hiểu rõ mối quan hệ của 9 yếu tố trong mô hình. Điều này cho phép doanh nghiệp nhận ra các cơ hội và thách thức tiềm ẩn, từ đó có những điều chỉnh phù hợp.
- Nhanh chóng, tiện lợi: Mô hình Canvas được thiết kế đơn giản, dễ sử dụng. Doanh nghiệp có thể dễ dàng điền thông tin, chỉnh sửa linh hoạt theo nhu cầu qua đó giúp tiết kiệm thời gian, công sức trong việc xây dựng và đánh giá mô hình.
- Thấu hiểu đối thủ: Bằng cách phác thảo ra mô hình Business Model Canvas của đối thủ cạnh tranh, các doanh nghiệp có thể hiểu rõ hơn về những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của đối thủ. Đây là cơ sở thuận lợi để công ty có thể lên chiến lược cạnh tranh hiệu quả hơn.
- Tư duy trực quan, rõ ràng: Canvas giúp doanh nghiệp tổng hợp thông tin về mô hình kinh doanh trên một trang giấy. Nhờ vậy, công ty có thể dễ dàng nắm bắt và hiểu rõ các yếu tố quan trọng của mô hình, từ đó đưa ra quyết định chính xác hơn.
>>>> TÌM HIỂU THÊM: 5M là gì? Phân tích mô hình 5M được sử dụng trong doanh nghiệp
4. Ví dụ về mô hình kinh doanh Canvas của Apple
Canvas là một công cụ hữu ích giúp doanh nghiệp xác định, đánh giá và tối ưu hóa mô hình kinh doanh. Nhiều doanh nghiệp thành công như Apple, Uber, BMW,... cũng đã áp dụng mô hình này và đạt được những kết quả đáng kinh ngạc. Những ý tưởng ban đầu thường rất khó để tạo nên thành công. Thay vào đó, sản phẩm/dịch vụ cần được thử nghiệm, đổi mới nhiều lần để cho ra thành phẩm cuối cùng hoàn hảo nhất. Apple là một ví dụ về mô hình kinh doanh Canvas nổi bật. Apple đã thay đổi văn hóa nghe nhạc trên toàn thế giới bằng cách cho ra mắt iPod. Với iTunes, Apple đã tích hợp các thiết bị, ứng dụng và cửa hàng trực tuyến thành một trải nghiệm duy nhất, được vinh danh là nền công nghiệp âm nhạc trên tai.
Mô hình Canvas của Apple kết hợp liền mạch các yếu tố trụ cột để đưa ra giải pháp thành công đặc trưng. Cụ thể, Apple có mối quan hệ đối tác lâu dài với các nhà cung cấp âm nhạc thông qua thỏa thuận thương lượng. Dòng doanh thu của Apple đến từ doanh số bán iPod và App Store. Mô hình bán hàng độc đáo của Apple mang đến thành công dài hạn cho công ty.
Mô hình Canvas hay Business Model Canvas không phải mô hình lý thuyết đơn thuần. Doanh nghiệp có thể vận dụng hiểu biết về 9 trụ cột và cách thức tiếp cận từng trụ cột để có thể lập kế hoạch kinh doanh hiệu quả. Đừng quên theo dõi các bài viết khác trên website của 1C Việt Nam để cập nhật những thông tin hữu ích về quản trị - vận hành nhé!
>>>> BÀI VIẾT LIÊN QUAN: