Mô hình Canvas là gì? 9 yếu tố cốt lõi trong mô hình Canvas

Hiện nay, các doanh nghiệp có xu hướng ưa chuộng sử dụng mô hình Canvas để xây dựng bức tranh tổng thể về tình hình kinh doanh của đơn vị. Vậy mô hình Canvas là gì và cách lập kế hoạch kinh doanh theo mô hình Canvas sao cho hiệu quả? Cùng 1C Việt Nam tìm hiểu tất tần tật thông tin về mô hình này nhé!

1. Mô hình Canvas là gì?

Mô hình Canvas hay mô hình Business Model Canvas là công cụ trực quan cung cấp cái nhìn đa chiều về doanh nghiệp qua 9 trụ cột trong kinh doanh, đại diện cho 4 khía cạnh chính của một doanh nghiệp: khách hàng, giá trị, cơ sở hạ tầng, và khả năng tài chính. 

Cụ thể, 9 trụ cột này bao gồm: 

• Phân khúc khách hàng (Customer Segments)
• Tuyên bố giá trị (Value Propositions)
• Kênh phân phối (Channels)
• Quan hệ khách hàng (Customer Relationships)
• Dòng doanh thu (Revenue Streams)
• Nguồn lực chính (Key Resources)
• Hoạt động chính (Key Activities)
• Đối tác chính (Key Partnerships)
• Cơ cấu chi phí (Cost Structure)

Những trụ cột này tạo nên nền tảng giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về các mô hình kinh doanh của mình, từ đó đưa ra đánh giá quy trình, những chiến lược hiệu quả.

>>>> BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ: 

• BSC là gì? 4 thước đo BSC và cách áp dụng BSC vào doanh nghiệp
• 5+ Mẫu lập kế hoạch công việc cá nhân chuyên nghiệp

2. 9 trụ cột cốt lõi trong mô hình Canvas

2.1 Phân khúc khách hàng (Customer Segments)

Phân khúc khách hàng giúp doanh nghiệp chia khách hàng thành các nhóm nhỏ dựa trên các yếu tố như độ tuổi, vị trí địa lý, sở thích, hành vi mua hàng, v.v. Việc phân khúc này giúp doanh nghiệp phát triển sản phẩm phù hợp với nhu cầu và đặc điểm của từng nhóm khách hàng.

Để phân khúc khách hàng hiệu quả, doanh nghiệp cần hiểu rõ nhu cầu của khách hàng và dự đoán xu hướng thị trường, từ đó tạo ra các phân khúc chính xác. Ban quản trị nên đánh giá khách hàng dựa trên các nhu cầu hiện tại và thiết lập các mức độ ưu tiên để nhận diện khách hàng tiềm năng. Khi áp dụng mô hình Canvas, việc phân khúc khách hàng sẽ được thực hiện rõ ràng và hiệu quả hơn.

Dưới đây là một số câu hỏi doanh nghiệp có thể sử dụng để xác định phân khúc khách hàng:

• Giải pháp của doanh nghiệp có thể giải quyết vấn đề cho ai?
• Ai là người cần sản phẩm/dịch vụ của doanh nghiệp?
• Những điểm mạnh của giải pháp là gì?
• Độ tuổi của khách hàng mục tiêu là bao nhiêu?
• Ai đang tìm kiếm sản phẩm/dịch vụ này?

2.2 Giải pháp giá trị (Value Propositions)

Giải pháp giá trị là sự kết hợp giữa sản phẩm và dịch vụ mà doanh nghiệp cung cấp cho khách hàng, tạo ra giá trị đặc biệt thông qua sự kết hợp của các yếu tố định lượng và định tính.

• Giá trị định lượng: Tập trung vào giá cả hoặc hiệu quả của sản phẩm/dịch vụ.
• Giá trị định tính: Tập trung vào trải nghiệm của khách hàng.

Dưới đây là một số câu hỏi doanh nghiệp có thể dùng để tìm ra giải pháp giá trị:

• Sản phẩm/dịch vụ giải quyết vấn đề gì?
• Sản phẩm/dịch vụ mang lại lợi ích gì cho khách hàng?
• Điều gì làm chúng ta khác biệt?
• Tại sao khách hàng nên chọn chúng ta thay vì đối thủ?
• Sản phẩm/dịch vụ giải quyết nỗi đau hoặc nỗi sợ nào của khách hàng?

2.3 Kênh phân phối (Channels)

Kênh phân phối là cầu nối giữa giải pháp giá trị và phân khúc khách hàng của doanh nghiệp.

Khi áp dụng mô hình Business Model Canvas, doanh nghiệp có thể sử dụng một số câu hỏi để xác định kênh phân phối hiệu quả:

• Làm thế nào khách hàng có thể tiếp cận giải pháp giá trị của doanh nghiệp?
• Khách hàng đang ở đâu?
• Khách hàng có sử dụng mạng xã hội không? Nếu có, là nền tảng nào?
• Khách hàng có thói quen gì?

Có hai loại kênh phân phối chính:

1. Kênh nội bộ của công ty và cửa hàng
2. Kênh đối tác và nhà phân phối

Doanh nghiệp có thể chọn một hoặc cả hai loại kênh để hỗ trợ các hoạt động marketing của sản phẩm/dịch vụ. Một số kênh phân phối có thể áp dụng trong Canvas model:

• Email marketing
• Social media
• SEO
• Viral marketing
• Digital marketing
• Quảng cáo
• Truyền miệng

>>>> ĐỪNG BỎ LỠ: 

• Mô hình Servqual là gì? 10 tiêu chí đánh giá của Servqual
• Bí quyết áp dụng thuyết con nhím trong kinh doanh hiệu quả

2.4 Quan hệ khách hàng (Customer Relationships)

Quan hệ khách hàng là cách doanh nghiệp chăm sóc khách hàng cũ và thu hút khách hàng mới. Doanh nghiệp cần lựa chọn xây dựng loại quan hệ phù hợp với phân khúc khách hàng để phát triển bền vững.

Quan hệ khách hàng thường được chia thành các loại:

• Hỗ trợ cá nhân (Personal Assistance): Nhân viên, thường là chuyên viên dịch vụ khách hàng, sẽ tương tác trực tiếp với khách hàng và cung cấp hỗ trợ trong và sau mua hàng. Phương thức này thường áp dụng với sản phẩm/dịch vụ giá trị cao như tài chính, bảo hiểm...

• Hỗ trợ cá nhân trọn vẹn (Dedicated Personal Assistance): Đây là hình thức hỗ trợ đặc biệt, trong đó một người đại diện công ty sẽ chịu trách nhiệm phục vụ một nhóm khách hàng riêng biệt và đảm bảo sự hài lòng của họ trong từng trải nghiệm.

• Tự phục vụ (Self-Service): Doanh nghiệp cung cấp các công cụ hỗ trợ cho khách hàng tự phục vụ. Ví dụ: máy bán hàng tự động, công cụ trả lời tự động trong các trung tâm thương mại...

• Cộng đồng (Communities): Xây dựng cộng đồng giúp kết nối khách hàng qua các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram. Cộng đồng không chỉ giúp doanh nghiệp hiểu rõ nhu cầu khách hàng mà còn tạo điều kiện cho khách hàng chia sẻ ý kiến, phản hồi về sản phẩm/dịch vụ, từ đó cải thiện trải nghiệm khách hàng.

2.5 Dòng doanh thu (Revenue Stream)

Dòng doanh thu là một trụ cột quan trọng trong mô hình kinh doanh Canvas, mô tả cách công ty chuyển các giải pháp giá trị thành dòng doanh thu từ khách hàng.

Công ty có thể tạo các dòng doanh thu thông qua nhiều hình thức khác nhau:

• Bán sản phẩm/dịch vụ cho khách hàng (phổ biến nhất)
• Tính phí cho dịch vụ cho thuê hoặc đăng ký định kỳ
• Phí môi giới, quảng cáo
• Phí cấp phép sử dụng sở hữu trí tuệ
• Phát hành cổ tức

Sau khi xác định các nguồn doanh thu và đảm bảo tính hợp pháp, công ty cần thiết lập mức giá hợp lý và hiệu quả cho mỗi sản phẩm/dịch vụ.

2.6 Nguồn lực chính (Key Resources)

Nguồn lực là các yếu tố cơ bản và tài sản quan trọng mà doanh nghiệp sở hữu hoặc cần có để cung cấp giá trị cho khách hàng. Theo mô hình Canvas, có 4 nguồn lực chính bao gồm:

• Nguồn lực tri thức: Công nghệ độc quyền, bằng sáng chế, v.v.
• Nguồn lực vật lý: Cơ sở vật chất, tài sản, đất đai, v.v.
• Nguồn lực con người: Lực lượng lao động, đội ngũ nhân viên.
• Nguồn lực tài chính: Vốn chủ sở hữu, vốn đầu tư.

Việc xác định các nguồn lực này là rất quan trọng, giúp doanh nghiệp hiểu rõ những gì cần thiết và tiết kiệm chi phí vận hành.

2.7 Hoạt động chính (Key activities)

Hoạt động chính là những công việc quan trọng mà doanh nghiệp cần thực hiện để tạo ra giải pháp giá trị và đảm bảo hoạt động hiệu quả. Các hoạt động chính bao gồm: sản xuất, nền tảng kinh doanh và chính sách thực hiện.

Yếu tố này giúp trả lời các câu hỏi sau:

• Những hoạt động nào doanh nghiệp sẽ thực hiện để đạt được giải pháp giá trị cốt lõi cho khách hàng?
• Cần cung cấp các nguồn lực chính nào?
• Chiến lược và chuyên môn nào là cần thiết?
• Mất bao lâu để thực hiện?

2.8 Đối tác chính (Key Partnerships)

Khi thiết kế mô hình kinh doanh Canvas, nhiều người thường không nghĩ đến vai trò của các đối tác. Tuy nhiên, đối tác chính sẽ là những liên minh quan trọng giúp doanh nghiệp phát triển nhanh chóng và bền vững.

Đối tác chính được chia thành các loại sau:

• Hợp tác chiến lược giữa các đối thủ cạnh tranh (đối tác liên minh chiến lược)
• Hợp tác cùng phát triển (đối tác đầu tư)
• Hợp tác giữa các doanh nghiệp không phải là đối thủ cạnh tranh (đối tác liên doanh)
• Quan hệ giữa nhà sản xuất và nhà cung cấp đầu vào (đối tác nhà cung cấp)

2.9 Cơ cấu chi phí (Cost Structrure)

Cơ cấu chi phí là tổng chi phí mà doanh nghiệp cần chi để duy trì hoạt động ổn định. Cấu trúc chi phí có thể được đánh giá dựa trên chi phí sản xuất hoặc giá trị của sản phẩm hoàn thiện. Cơ cấu chi phí bao gồm các đặc điểm sau:

• Chi phí cố định: Chi phí không thay đổi trong suốt quá trình sản xuất.
• Chi phí biến đổi: Chi phí thay đổi tùy thuộc vào tình hình kinh doanh và sản xuất.
• Tính kinh tế theo quy mô: Chi phí giảm khi đầu ra tăng.
• Tính kinh tế theo phạm vi: Chi phí giảm khi sử dụng các nguồn lực hiện có cho các sản phẩm mới.

>>>> XEM THÊM: Chi phí quản lý doanh nghiệp là gì? Ý nghĩa và cách tối ưu hiệu quả

3. Lợi ích mô hình Canvas mang lại cho doanh nghiệp 

Việc hiểu rõ và vận dụng hiệu quả mô hình Canvas trong kinh doanh mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, cụ thể như:

• Nắm được mối quan hệ giữa các yếu tố: Sử dụng mô hình kinh doanh Canvas hỗ trợ công ty hiểu rõ mối quan hệ của 9 yếu tố trong mô hình. Điều này cho phép doanh nghiệp nhận ra các cơ hội và thách thức tiềm ẩn, từ đó có những điều chỉnh phù hợp.
• Nhanh chóng, tiện lợi: Mô hình Canvas được thiết kế đơn giản, dễ sử dụng. Doanh nghiệp có thể dễ dàng điền thông tin, chỉnh sửa linh hoạt theo nhu cầu qua đó giúp tiết kiệm thời gian, công sức trong việc xây dựng và đánh giá mô hình.
• Thấu hiểu đối thủ: Bằng cách phác thảo ra mô hình Business Model Canvas của đối thủ cạnh tranh, các doanh nghiệp có thể hiểu rõ hơn về những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của đối thủ. Đây là cơ sở thuận lợi để công ty có thể lên chiến lược cạnh tranh hiệu quả hơn.
• Tư duy trực quan, rõ ràng: Canvas giúp doanh nghiệp tổng hợp thông tin về mô hình kinh doanh trên một trang giấy. Nhờ vậy, công ty có thể dễ dàng nắm bắt và hiểu rõ các yếu tố quan trọng của mô hình, từ đó đưa ra quyết định chính xác hơn.

>>>> TÌM HIỂU THÊM: 5M là gì? Phân tích mô hình 5M được sử dụng trong doanh nghiệp

4. Ví dụ về mô hình kinh doanh Canvas của Apple

Canvas là một công cụ hữu ích giúp doanh nghiệp xác định, đánh giá và tối ưu hóa mô hình kinh doanh. Nhiều doanh nghiệp thành công như Apple, Uber, BMW,... cũng đã áp dụng mô hình này và đạt được những kết quả đáng kinh ngạc. Những ý tưởng ban đầu thường rất khó để tạo nên thành công. Thay vào đó, sản phẩm/dịch vụ cần được thử nghiệm, đổi mới nhiều lần để cho ra thành phẩm cuối cùng hoàn hảo nhất. Apple là một ví dụ về mô hình kinh doanh Canvas nổi bật. Apple đã thay đổi văn hóa nghe nhạc trên toàn thế giới bằng cách cho ra mắt iPod. Với iTunes, Apple đã tích hợp các thiết bị, ứng dụng và cửa hàng trực tuyến thành một trải nghiệm duy nhất, được vinh danh là nền công nghiệp âm nhạc trên tai.

Mô hình Canvas của Apple kết hợp liền mạch các yếu tố trụ cột để đưa ra giải pháp thành công đặc trưng. Cụ thể, Apple có mối quan hệ đối tác lâu dài với các nhà cung cấp âm nhạc thông qua thỏa thuận thương lượng. Dòng doanh thu của Apple đến từ doanh số bán iPod và App Store. Mô hình bán hàng độc đáo của Apple mang đến thành công dài hạn cho công ty.

Mô hình Canvas hay Business Model Canvas không phải mô hình lý thuyết đơn thuần. Doanh nghiệp có thể vận dụng hiểu biết về 9 trụ cột và cách thức tiếp cận từng trụ cột để có thể lập kế hoạch kinh doanh hiệu quả. Đừng quên theo dõi các bài viết khác trên website của 1C Việt Nam để cập nhật những thông tin hữu ích về quản trị - vận hành nhé!

>>>> BÀI VIẾT LIÊN QUAN: Biểu đồ nhân quả là gì? Nguyên nhân gốc rễ và quy trình áp dụng