Chiến lược kinh doanh là gì? Vai trò và quy trình xây dựng từ A-Z

Chiến lược kinh doanh hiệu quả là nền tảng giúp doanh nghiệp định hình lộ trình phát triển và đạt được các mục tiêu dài hạn. Trong bài viết này, 1C Việt Nam sẽ khám phá những tiêu chí và ví dụ cụ thể về các chiến lược kinh doanh thành công, giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện cũng như áp dụng hiệu quả trong thực tế.

>>>> XEM NGAY: 1C:ERP - Giải pháp quản trị doanh nghiệp toàn diện

1. Tổng quan về chiến lược kinh doanh

Dưới đây là khái niệm cũng như các kiến thức liên quan việc xây dựng chiến lược kinh doanh trong thực tế. 

1.1 Chiến lược kinh doanh là gì?

Chiến lược kinh doanh là một kế hoạch tổng thể nhằm đạt được mục tiêu của doanh nghiệp. Mục tiêu chính là thúc đẩy lợi nhuận tối đa và sự phát triển bền vững của hệ thống kinh doanh. Kế hoạch kinh doanh mang tính tổng thể, bao gồm các biện pháp và cách thức chủ yếu được doanh nghiệp thực hiện trong một khoảng thời gian dài. 

>>>> BÀI VIẾT LIÊN QUAN: 

• Mô hình Servqual là gì? 10 tiêu chí đánh giá của Servqual
• Biểu đồ nhân quả là gì? Nguyên nhân gốc rễ và quy trình áp dụng

1.2 Các thành phần trong chiến lược kinh doanh

Hiểu rõ và phối hợp nhịp nhàng các thành phần trong chiến lược kinh doanh giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực, phát triển bền vững và đạt được lợi thế cạnh tranh trên thị trường. Các thành phần này bao gồm:

• Mục tiêu chiến lược: Các mục tiêu cần cụ thể, đo lường được, có thời hạn và định hướng hoạt động doanh nghiệp.
• Phạm vi chiến lược: Doanh nghiệp cần xác định phạm vi chiến lược về khách hàng, sản phẩm, khu vực để tập trung nguồn lực, tránh phân tán và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động.
• Giá trị khách hàng: Doanh nghiệp cần nắm rõ mong đợi của khách hàng mục tiêu và xây dựng biểu đồ giá trị khách hàng, nhấn mạnh các yếu tố khiến họ sẵn lòng chi trả. 
• Hệ thống các hoạt động chiến lược: Các hoạt động cần tương thích với mục tiêu chung và hướng đến việc tạo ra giá trị vượt trội cho doanh nghiệp.
• Năng lực cốt lõi: Đây là khả năng thực hiện các hoạt động vượt trội về chất lượng và hiệu suất so với đối thủ, cho phép đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ một cách hiệu quả.

1.3 Vai trò của chiến lược kinh doanh trong doanh nghiệp

Hoạch định chiến lược kinh doanh giúp doanh nghiệp xác định hướng đi và cách thức để đạt mục tiêu kinh doanh trong môi trường cạnh tranh. Dưới đây là một số các vai trò quan trọng của chiến lược kinh doanh:

• Định hướng và tập trung: Xác định mục tiêu chiến lược và định hướng hoạt động toàn bộ nhân viên, đảm bảo tập trung nguồn lực vào hoạt động quan trọng. 
• Định vị thương hiệu: Xác định giá trị cốt lõi và phân biệt doanh nghiệp so với đối thủ. 
• Tối ưu hóa nguồn lực: Sử dụng hiệu quả nguồn lực nhân lực, tài chính, vật liệu và công nghệ để tối đa hóa lợi nhuận.
• Phát triển và mở rộng: Định hướng phát triển và mở rộng thị trường, gia tăng thị phần của doanh nghiệp. 
• Quản lý rủi ro: Đánh giá và giảm thiểu rủi ro từ môi trường, đối thủ và các yếu tố khác.
• Tạo sự cạnh tranh: Phân tích thị trường, khách hàng và đối thủ cạnh tranh để đạt lợi thế cạnh tranh.
• Quyết định chiến lược: Cung cấp căn cứ cho quyết định phù hợp với biến động thị trường. 

1.4 Đặc điểm của chiến lược kinh doanh

Chiến lược kinh doanh là kế hoạch chi tiết hướng đến đạt được mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp trong môi trường cạnh tranh. Các chiến lược kinh doanh thường có đặc điểm như sau: 

• Xác định rõ những mục tiêu cơ bản phương hướng kinh doanh: nhằm đảm bảo sự phát triển liên tục và vững chắc của doanh nghiệp trong môi trường biến động. 
• Phác thảo khung hoạt động dài hạn của doanh nghiệp: Trong thực tế, cần phối hợp với mục tiêu kinh tế, điều chỉnh linh hoạt để đáp ứng môi trường kinh doanh và đảm bảo hiệu quả.
• Tận dụng lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp bằng việc tối ưu hóa nguồn lực (nhân lực, tài sản vật chất và vô hình) hiện tại và trong tương lai để tăng khả năng nắm bắt cơ hội.
• Phản ánh trong cả một quá trình liên tục: Chiến lược kinh doanh sẽ được sử dụng xuyên suốt từ giai đoạn xây dựng, tổ chức thực hiện và kéo dài đến giai đoạn điều chỉnh, cải tiến. 
• Được quyết định bởi ban quản trị viên cấp cao: Để đảm bảo tính chuẩn xác của chiến lược dài hạn và bảo vệ bí mật thông tin trong cạnh tranh, các chiến lược kinh doanh được đưa ra bởi nhóm quản trị cấp cao trong toàn bộ quá trình.
• Không phải là mô hình hoạt động bất biến: Chiến lược kinh doanh không cố định. Khi thị trường biến động, chiến lược sẽ thay đổi để thích nghi cho phù hợp.

2. Các loại hình chiến lược kinh doanh phổ biến 

Tùy vào từng lĩnh vực kinh doanh và quy mô hoạt động, doanh nghiệp sẽ lựa chọn chiến lược kinh doanh phù hợp. Các loại hình chiến lược kinh doanh phổ biến bao gồm: 

1 - Chiến lược tăng trưởng tập trung 

Chiến lược tăng trưởng tập trung nhằm vào mở rộng và phát triển sâu trong một thị trường hiện tại. Chiến lược này có thể được triển khai theo 3 hướng như sau:

>>>> TÌM HIỂU NGAY: Chiến lược đại dương xanh là gì? Phân biệt với đại dương đỏ

2 - Chiến lược phát triển hội nhập

Chiến lược phát triển hội nhập doanh nghiệp bao gồm thiết lập và mở rộng mối quan hệ liên kết với các trung gian cũng như đối thủ cạnh tranh trong các lĩnh vực nhất định. Chiến lược này thường được triển khai theo 3 hướng như sau:

3 - Chiến lược phát triển đa dạng hóa 

Chiến lược phát triển đa dạng hóa dựa trên sự đổi mới công nghệ, sản phẩm và lĩnh vực kinh doanh. Doanh nghiệp có thể triển khai hoạt động đa dạng hóa theo các hướng sau:

>>>> ĐỌC NGAY: Chiến lược giá là gì? 12 chiến lược giá trong kinh doanh

3. Nguyên tắc xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả

Nguyên tắc xây dựng chiến lược kinh doanh cốt lõi là cần tập trung vào lợi ích khách hàng, gia tăng giá trị và tối ưu hóa nguồn lực. Dưới đây là một số nguyên tắc phổ biến:

• Thấu hiểu thị trường: Doanh nghiệp cần hình thành tư duy chiến lược quan trọng để hiểu rõ thị trường và đối thủ, từ đó tăng cường sức mạnh cạnh tranh.
• Xác định đối tượng khách hàng mục tiêu: Không thể bán một sản phẩm/dịch vụ cho tất cả mọi người, do đó doanh nghiệp nên hướng đến tệp khách hàng mục tiêu có nhu cầu nhiều nhất. 
• Cạnh tranh để khác biệt: Chiến lược kinh doanh không nhất thiết phải dẫn đầu thị trường. Điều quan trọng là tạo ra sự khác biệt, hạn chế sự lặp lại các bước đi của đối thủ để thu hút khách hàng và đạt được thành công.
• Học cách nói “không”: Nói "không" và ngừng cung cấp sản phẩm/dịch vụ với những tệp khách hàng không cần thiết là bước quan trọng trong chiến lược kinh doanh.
• Không ngại thay đổi:  Để phát triển, doanh nghiệp cần nhạy bén với xu hướng và cải tiến chiến lược kinh doanh bằng việc chấp nhận thay đổi sản phẩm/dịch vụ cho sự phát triển bền vững của thương hiệu.
• Tư duy hệ thống: Các phán đoán thường không có độ chính xác cao. Vì vậy doanh nghiệp cần dựa vào số liệu thực tế để đánh giá xu hướng thị trường và nhu cầu khách hàng.

4. Quy trình xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả

Lý thuyết chiến lược kinh doanh dễ hiểu, nhưng thực hiện một cách hiệu quả là một thách thức đối với các doanh nghiệp. Dưới đây là gợi ý các bước thiết lập chiến lược kinh doanh:

4.1 Bước 1: Xác định mục tiêu kinh doanh

Để thiết lập một chiến lược kinh doanh hiệu quả, bước đầu tiên là xác định các mục tiêu kinh doanh cụ thể. Một số mục tiêu có thể kể đến như doanh thu, lợi nhuận và thị phần mà doanh nghiệp quan tâm đến.

4.2 Bước 2: Xác định vị thế hiện tại của doanh nghiệp

Để hiệu quả hóa chiến lược kinh doanh, doanh nghiệp cần định vị vị trí của trên thị trường, xác định đối thủ cạnh tranh chính và đánh giá các yếu tố về hiệu quả kinh doanh cũng như hướng đi tương lai của doanh nghiệp.

4.3 Bước 3: Nghiên cứu thị trường và đối thủ 

Chiến lược kinh doanh cần phù hợp với khách hàng và khác biệt so với đối thủ cạnh tranh. Nắm bắt được nhu cầu của thị trường và nghiên cứu đối thủ giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định chính xác hơn. 

4.4 Bước 4: Lên kế hoạch và thực thi

Lập kế hoạch sẽ tạo ra một chiến lược chi tiết để đạt mục tiêu và tận dụng nguồn lực hiệu quả. Doanh nghiệp cần theo dõi thường xuyên và điều chỉnh khi cần thiết để đảm bảo chiến lược kinh doanh được thực hiện đúng kế hoạch. 

4.5 Bước 5: Đo lường và tối ưu hóa

Việc đánh giá, đo lường và kiểm duyệt để tối ưu hoá và bổ sung cho chiến lược kinh doanh là bước cần thiết trước khi triển khai chính thức. Điều này đảm bảo hiệu quả tối đa cho hoạt động của doanh nghiệp trong dài hạn.

Doanh nghiệp có thể tham khảo hệ thống 1C:ERP - giải pháp quản trị nguồn lực toàn diện cho doanh nghiệp, được thiết kế để hỗ trợ hiệu quả trong việc quy trình xây dựng chiến lược kinh doanh. 

Được xây dựng để tương thích với hầu hết các phần mềm quản trị cơ sở dữ liệu, hệ điều hành, trình duyệt phổ biến, 1C:ERP đảm bảo tính liên kết và dễ dàng tích hợp vào hạ tầng công nghệ hiện có của doanh nghiệp. Từ đó, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp nhanh chóng lập kế hoạch và kiểm soát các mục tiêu hoạt động để đạt được mục tiêu kinh doanh. 

>>>> ĐỪNG BỎ LỠ: 

• Hệ thống quản trị doanh nghiệp là gì? Cách xây dựng hệ thống quản trị doanh nghiệp
• Giá trị cốt lõi là gì? Ý nghĩa, nguyên tắc và ứng dụng hiệu quả

5. Các tiêu chí lựa chọn chiến lược kinh doanh phù hợp

Tiêu chí để lựa chọn chiến lược kinh doanh phù hợp là cơ sở quan trọng giúp doanh nghiệp xác định và áp dụng chiến lược tối ưu nhất trong bối cảnh hoạt động của mình. Các tiêu chí quan trọng bao gồm:

5.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạch định chiến lược

Chiến lược được chọn phải tối ưu hoặc ít nhất là phù hợp nhất với điều kiện, hoàn cảnh của doanh nghiệp. Các căn cứ thường được xem xét bao gồm:

• Sức mạnh của doanh nghiệp so với các đối thủ cạnh tranh: Các doanh nghiệp mạnh thường chọn chiến lược tăng trưởng và mở rộng cơ hội, trong khi những doanh nghiệp yếu thường chọn chiến lược cải tiến để củng cố khả năng cạnh tranh và thích nghi nhanh chóng khi cần thiết.

• Nhiệm vụ và mục tiêu: Hệ thống mục tiêu từ ban giám đốc và hội đồng quản trị ảnh hưởng sâu rộng đến lựa chọn chiến lược của doanh nghiệp. Các nhiệm vụ chi tiết cần phù hợp với mục tiêu tổng thể, không chỉ hướng đến lợi nhuận hay tăng trưởng.

• Khả năng tài chính của doanh nghiệp: Doanh nghiệp có nguồn vốn lớn dễ dàng trong việc theo đuổi các chiến lược kinh doanh đột phá so với các doanh nghiệp vốn mỏng.

• Yếu tố thời điểm: Việc xác định đúng thời điểm thực hiện góp phần ảnh hưởng lớn đến việc thành công của chiến lược. 

• Kết quả đánh giá chiến lược hiện tại của doanh nghiệp: Nhận biết chính xác chiến lược hiện tại là căn cứ để tìm ra chiến lược mới và khẳng định lại chiến lược hiện tại, bao gồm đánh giá các yếu tố ngoại cảnh và nội bộ của doanh nghiệp.

5.2 Phương pháp lựa chọn chiến lược

Doanh nghiệp có thể sử dụng phương án lựa chọn chiến lược sau đây: 

• Bước 1: Đánh giá các tiêu chí, chỉ số kinh doanh như tổng lợi nhuận, mức độ rủi ro, lợi thế cạnh tranh...
• Bước 2: Xác định điểm số của từng tiêu chí. Điểm thể hiện mức độ áp dụng và ảnh hưởng từ thấp đến cao.
• Bước 3: Đánh giá điểm từng tiêu chí cho các phương án chiến lược. Xác định tổng điểm của mỗi phương án.
• Bước 4: So sánh và lựa chọn chiến lược kinh doanh. Nguyên tắc là chọn phương án có tổng điểm cao nhất. 

5.3 Yêu cầu khi lựa chọn chiến lược

Khi lựa chọn chiến lược, doanh nghiệp cần đảm bảo:

• Phù hợp với điều kiện môi trường.
• Phù hợp với chính sách và quản lý của ban giám đốc.
• Phù hợp với khả năng tài chính, nguồn lực và nhân sự của doanh nghiệp.

>>>> XEM THÊM: Hiệu ứng cánh bướm là gì? Cách áp dụng trong kinh doanh

6. Các ví dụ về chiến lược kinh doanh hiệu quả

Các ví dụ về chiến lược kinh doanh hiệu quả có thể thấy như:

•  Bán chéo nhiều sản phẩm hơn: Tập trung bán chéo sản phẩm cho cùng một khách hàng, đặc biệt hiệu quả đối với các công ty văn phòng, ngân hàng và bán lẻ trực tuyến, có thể tăng lợi nhuận mà không cần chi phí thu hút khách hàng mới.
• Sản phẩm hoặc dịch vụ sáng tạo nhất: Nhiều công ty, đặc biệt trong công nghệ và ô tô, tạo ra sản phẩm tiên tiến để làm nổi bật chiến lược đổi mới của họ.
• Tăng doanh số bán hàng từ các sản phẩm mới: Một số công ty đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để đổi mới liên tục để phù hợp với xu hướng thị trường.
• Cải thiện dịch vụ khách hàng: Tập trung vào cải thiện dịch vụ khách hàng là chiến lược kinh doanh tối ưu, đặc biệt khi doanh nghiệp đối diện khó khăn trong việc cung cấp dịch vụ chất lượng.
• Tạo ra một thị trường trẻ: Các công ty lớn thường mua lại hoặc sáp nhập đối thủ để chiếm ưu thế trong thị trường mới hoặc đang phát triển.
• Sự khác biệt của sản phẩm: Khác biệt hóa sản phẩm là chiến lược phổ biến, bằng cách nổi bật công nghệ, tính năng, giá cả hoặc kiểu dáng vượt trội. Phương án này đặc biệt hiệu quả trong kinh doanh từ người tiêu dùng đến người tiêu dùng (B2C).
• Các chiến lược định giá: Công ty có thể giữ giá thấp để thu hút nhiều khách hàng hơn, hoặc định giá cao hơn để duy trì tính độc quyền và lợi nhuận. 
• Lợi thế về công nghệ: Đầu tư vào nghiên cứu, phát triển, mua lại công ty nhỏ hoặc thuê nhân viên có kỹ năng tài năng để có thể mang lại lợi thế công nghệ cho công ty.
• Nâng cao khả năng giữ chân khách hàng: Chiến lược giữ chân khách hàng là cách hiệu quả hơn chi tiêu để thu hút khách hàng mới.
• Tính bền vững: Doanh nghiệp có thể triển khai chiến lược tăng tính bền vững của bằng các mục tiêu như giảm chi phí năng lượng hoặc thúc đẩy chương trình tái chế.

>>>> XEM NGAY: 

• Quy trình thực hiện 5s tại nơi làm việc chi tiết và hiệu quả
• 5 mô hình ra quyết định hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả nhất

7. Các câu hỏi thường gặp về chiến lược kinh doanh

Chiến lược kinh doanh là chủ đề được rất nhiều nhà quản trị và doanh nghiệp quan tâm. Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về chủ đề này: 

7.1 Mục tiêu cuối cùng của chiến lược kinh doanh là gì?

Mục đích cuối cùng của chiến lược kinh doanh là phát triển doanh nghiệp thông qua một lộ trình cụ thể. 

7.2 Cách đo lường kết quả của chiến lược kinh doanh

Trong giai đoạn thiết lập mục tiêu của chiến lược kinh doanh, doanh nghiệp cần đặt và đo lường các mục tiêu cụ thể như thu hút và giữ chân khách hàng, tăng doanh số, nâng cao thương hiệu và theo dõi các chỉ số như mức độ hài lòng, tỷ lệ chuyển đổi hay lượng truy cập website.

Lựa chọn chiến lược kinh doanh không chỉ là bước quyết định quan trọng trong quá trình xây dựng doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến tương lai của tổ chức. Triển khai chiến lược một cách hiệu quả là yếu tố quan trọng để biến những kế hoạch thành hiện thực và đem lại thành công trên thị trường. Doanh nghiệp có thể tham khảo giải pháp quản trị nguồn lực toàn diện 1C:ERP của 1C Việt Nam để hỗ trợ quá trình xây dựng chiến lược kinh doanh một cách hiệu quả hơn.

>>>> BÀI VIẾT LIÊN QUAN:

• Chiến lược là gì? Đặc điểm, vai trò trong doanh nghiệp
• SME là gì? Phân biệt khái niệm SME và Startup