5 mô hình ra quyết định hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả nhất
Việc áp dụng mô hình ra quyết định đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với các doanh nghiệp. Trong bài viết này, 1C Việt Nam sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về mô hình ra quyết định và các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng mô hình cho doanh nghiệp. Cùng 1C Việt Nam khám phá qua bài viết dưới này nhé!
1. Mô hình ra quyết định là gì?
Mô hình ra quyết định là công cụ mô tả quy trình đưa ra quyết định một cách có tổ chức trong lĩnh vực quản trị của doanh nghiệp. Mô hình cung cấp một tường trình về các bước cần thiết khi chuẩn bị đưa ra quyết định chính thức trong môi trường doanh nghiệp.
Quá trình xây dựng mô hình ra quyết định là một bước quan trọng mà doanh nghiệp cần thực hiện, đặc biệt là trong những quyết định quan trọng, mục đích là đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của quyết định đó.
Các bước thực hiện khi áp dụng mô hình hỗ trợ ra quyết định hợp lý bao gồm các giai đoạn:
- Xác định vấn đề: Người đưa ra quyết định cần xác định và tìm hiểu nguyên nhân cốt lõi của vấn đề cần giải quyết.
- Thiết lập mục tiêu: Đặt ra các mục tiêu cụ thể và rõ ràng, tương thích với điều kiện thực tế của doanh nghiệp.
- Tìm giải pháp: Đề xuất các giải pháp khả thi và thích hợp để giải quyết vấn đề.
- So sánh và đánh giá: Tiến hành so sánh và đánh giá các giải pháp theo các tiêu chí nhất định, có cơ sở trong tình hình thực tế, như nguồn lực tài chính và khả năng của doanh nghiệp.
- Thực hiện giải pháp: Triển khai giải pháp một cách đồng bộ, có hệ thống, đảm bảo tính thực tế và khả thi.
- Đánh giá và kiểm tra: Đánh giá hiệu quả của giải pháp thông qua các chỉ số đã đề ra và kiểm tra sự đồng nhất với mô hình đưa ra quyết định hợp lý.
>>>> ĐỌC THÊM: Mô hình Servqual là gì? Thang điểm đánh giá chất lượng và ý nghĩa
2. 5 mô hình ra quyết định hỗ trợ nhà quản trị hiệu quả
Dưới đây là 5 mô hình ra quyết định hỗ trợ nhà quản trị hiệu quả giúp lên kế hoạch chiến lược và linh hoạt trong môi trường kinh doanh đầy biến động như hiện nay.
2.1. Mô hình ra quyết định dựa trên dữ liệu
Áp dụng phân tích và đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu là một trong những mô hình giúp đánh giá chiến lược khôn ngoan, đặc biệt trong những tình huống đòi hỏi sự khách quan và hiệu quả. Thay vì bị chi phối bởi cảm xúc hay quan điểm cá nhân, đội nhóm sẽ tập trung vào sự thật và con số để xác định giải pháp tối ưu. Điều này đặc biệt phù hợp với những thành viên chủ động, và có hành động rõ ràng để đạt được mục tiêu.
Trong các tình huống thực tế, mô hình này thường được áp dụng khi đối mặt với những thách thức khi ra quyết định cụ thể như tăng doanh thu, cải thiện quy trình quản lý hoạt động, hoặc nâng cao hiệu suất đội nhóm,…
Ưu điểm: Việc quyết định dựa trên dữ liệu đảm bảo có cơ sở rõ ràng để ra quyết định giảm thiểu rủi ro, tăng khả năng đạt được kết quả tốt trong quản lý kinh doanh.
Nhược điểm: Tuy nhiên, mô hình này bị áp lực từ môi trường ngoại vi và nội vi làm ảnh hưởng đến quá trình quyết định. Đồng thời, việc thực hiện mô hình này đòi hỏi sự chấp nhận và thực hiện đúng quy trình.
Khi áp dụng mô hình đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu, người lãnh đạo cần lưu ý đến các điểm sau:
- Đảm bảo rằng vấn đề được xác định một cách rõ ràng, chi tiết, tránh sự mơ hồ và không rõ ràng, giúp định hình quyết định theo hướng chính xác.
- Các mục tiêu cần được xây dựng với tình huống cụ thể, trình bày một cách rành mạch và rõ ràng để đảm bảo các thành viên trong đội nhóm hiểu mục tiêu chung.
- Việc đánh giá giải pháp, kết quả đạt được cần thực hiện một cách chính xác và khách quan, giúp đưa ra quyết định dựa trên thông tin đầy đủ đáng tin cậy.
- Không bị ràng buộc về chi phí và thời gian.
>>>> ĐỌC THÊM: Ma trận BCG là gì? Quy trình phân tích và cách ứng dụng hiệu quả
2.2. Mô hình ra quyết định có giới hạn
Mô hình hỗ trợ ra quyết định hợp lý có giới hạn trong phạm vi dữ liệu để đơn giản hóa thông tin và tránh tình trạng "loạn dữ liệu". Người ra quyết định tập trung vào các nguồn thông tin quan trọng và sử dụng khả năng tư duy, nhận biết của mình để giải quyết vấn đề. Mô hình này bao gồm các bước thực hiện như sau:
- Nắm rõ mục tiêu và các yếu tố quan trọng liên quan đến vấn đề cụ thể.
- Loại bỏ các trở ngại về giới hạn tìm kiếm và hạn chế thông tin để có được dữ liệu hợp lý hỗ trợ quá trình đưa ra quyết định.
- Ra quyết định nhanh chóng trong thời gian ngắn, tập trung vào vấn đề chính.
Ưu điểm:
- Thời gian ra quyết định nhanh.
- Tập trung vào vấn đề chính.
Nhược điểm:
- Tính rủi ro cao.
- Phạm vi tìm kiếm mục tiêu và phương pháp bị hạn chế.
- Phản ánh khuynh hướng cá nhân cao.
- Thiếu tính tổng hợp.
Lưu ý: Tình huống có những ràng buộc, giới hạn về thời gian, nguồn lực hoặc thông tin.
2.3. Mô hình ra quyết định quản trị dựa trên quyền lực
Mô hình dựa trên quyền lực để ra quyết định là một cách tiếp cận trong quá trình nơi mà tốc độ và hiệu quả của quyết định phụ thuộc chủ yếu vào quyền lực của những người tham gia. Quyết định có thể bị trì hoãn khi có sự bất đồng giữa các bên về mục tiêu và giải pháp. Mặc dù mô hình này tập trung quyền lực, nhưng đồng thời cũng đặt ra yêu cầu cao về trách nhiệm của cá nhân ra quyết định.
Ưu điểm:
- Khả năng giải quyết các vấn đề phát sinh tốt.
- Tập trung quyền lực, giúp quyết định nhanh chóng và hiệu quả.
- Tính trách nhiệm cao, người ra quyết định chịu trách nhiệm với quyết định của mình.
Nhược điểm:
- Bất đồng trong việc lựa chọn mục tiêu có thể dẫn đến trì hoãn quyết định.
- Ý kiến không đa chiều có thể bỏ lỡ các khía cạnh quan trọng.
- Rủi ro lạm dụng quyền lực.
- Không phù hợp trong những tình huống đòi hỏi quyết định nhanh, tập trung quyền lực và quyết định từ một cá nhân hay một nhóm nhỏ.
Lưu ý: Tình huống cụ thể sẽ đòi hỏi sự linh hoạt trong việc áp dụng mô hình này để đảm bảo tính ứng dụng phù hợp với bối cảnh và mục tiêu cụ thể.
>>>> ĐỌC THÊM: Biểu đồ Pareto là gì? Quy trình tạo biểu đồ và lưu ý khi thực hiện
2.4. Mô hình ra quyết định dựa trên trực giác
Mô hình hỗ trợ doanh nghiệp ra quyết định bằng cách trực giác là một cách tiếp cận nhanh chóng và hiệu quả trong quá trình đưa ra quyết định, dựa trên trực giác của nhà quản trị. Các quyết định có thể được đưa ra ngay lập tức mà không mất nhiều thời gian so với những mô hình ra quyết định khác.
Ưu điểm:
- Quyết định được đưa ra một cách nhanh chóng và linh hoạt.
- Quyết định có thể được đưa ra mà không đòi hỏi quá nhiều thời gian và tài nguyên.
Nhược điểm:
- Do dựa vào trực giác và bản năng, quyết định có thể mang theo rủi ro cao hơn.
- Mô hình này đặt yêu cầu cao về khả năng phán đoán và kinh nghiệm của người đưa ra quyết định.
- Thích hợp trong các tình huống đòi hỏi quyết định ngay lập tức.
Lưu ý: Mô hình ra quyết định dựa trên trực giác rất thích hợp cho những người đã có nhiều kinh nghiệm và kiến thức trong lĩnh vực cụ thể, có thể không phù hợp trong các tình huống yêu cầu phân tích kỹ lưỡng, dựa trên thông tin chi tiết.
2.5. Mô hình ra quyết định dựa trên ma trận
Một hướng tiếp cận khác để đánh giá và xác định phương án tốt nhất trong số các lựa chọn khả thi là sử dụng ma trận Pugh. Đây là một phương pháp ra quyết định hiệu quả, đặc biệt hữu ích khi đội nhóm đối mặt với nhiều lựa chọn tương đồng và cần xem xét nhiều yếu tố trước khi quyết định cuối cùng, nhằm tránh sai lầm do áp lực thời gian hoặc tâm lý đám đông. Mô hình ma trận Pugh giúp đội nhóm có cái nhìn toàn diện về các lựa chọn, quyết định dựa trên sự phân tích có trách nhiệm và chi tiết.
>>>> ĐỌC THÊM: [ĐỪNG BỎ LỠ] Tổng hợp thông tin về mô hình Pestel từ A - Z
3. Các yếu tố ảnh hưởng khi áp dụng các mô hình ra quyết định
Trong quá trình áp dụng các mô hình, sự thành công hay thất bại không chỉ phụ thuộc vào độ chính xác mà còn được ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là các yếu tố ảnh hưởng đến việc ra quyết định:
3.1. Bị chi phối bởi cảm xúc
Cảm xúc chi phối quyết định khiến não bộ hoạt động không ổn định. Não bộ được chia thành 2 bộ máy xử lý thông tin: một bên xử lý thông tin logic và kiên nhẫn, trong khi bên kia xử lý cảm nhận và ham muốn tức thời. Điều đáng chú ý là bộ não cảm nhận thường chi phối bộ máy logic để đưa ra quyết định. Do đó, sử dụng mô hình quyết định nên được thực hiện trong tâm trạng bình tĩnh và ổn định để tránh bị cảm xúc chi phối.
3.2. Phớt lờ thông tin khó chịu
Hiệu ứng mô tả sự phớt lờ cố ý các thông tin khó chịu trong quá trình đưa ra quyết định. Thành viên đưa ra quyết định thường tránh những thông tin mà họ nghĩ sẽ làm cho công việc hoặc cuộc sống trở nên khó thực hiện không mang lại kết quả tuy có rất nhiều mô hình có thể áp dụng. Một ví dụ thực tế là khi nhiều người tránh nhìn vào hóa đơn vì lo lắng về việc thanh toán muộn.
Trong lĩnh vực đầu tư, nghiên cứu của SSRN chỉ ra rằng nhà đầu tư thường kiểm tra giá trị danh mục đầu tư ít khi thị trường đang điều chỉnh hoặc giảm giá, nhưng tăng cường giao dịch khi thị trường đang tăng.
3.3. Rơi vào hiệu ứng hào quang
Rơi vào hiệu ứng hào quang (hiệu ứng halo) là tình trạng khi các đánh giá và quyết định dựa trên ấn tượng chung, địa vị xã hội. Hiệu ứng này thường dẫn đến việc đưa ra quyết định nhanh chóng hơn cần thiết, đặc biệt là trong quá trình tuyển dụng. Để giảm thiểu hiệu ứng hào quang, nhiều đội nhóm đã áp dụng phương pháp phỏng vấn có cấu trúc nhiều vòng, sử dụng con số và kết quả năng lực để giúp người tuyển dụng hạn chế sự thiên vị, đưa ra quyết định một cách chín chắn hơn.
3.4. Tâm lý đám đông
Tâm lý đám đông, hay "gió chiều nào ngã theo chiều ấy" là hiện tượng xảy ra khi thông tin từ đội nhóm được coi là quan trọng hơn thông tin cá nhân. Trong tình huống này, thành viên của đội nhóm thường tin tưởng và theo đuổi xu hướng chung, chủ yếu để cảm thấy an toàn trong sự đồng thuận của đám đông. Tuy nhiên, họ có thể quên đi quá trình phân tích chi tiết để đảm bảo rằng quyết định cuối cùng đáp ứng mục tiêu và yêu cầu cụ thể của dự án hoặc công việc.
Việc lựa chọn mô hình ra quyết định phù hợp là một phần quan trọng đối với sự thành công của doanh nghiệp. Bài viết trên, 1C Việt Nam đã cung cấp những thông tin hữu ích về các mô hình ra quyết định và các yếu tố ảnh hưởng khi áp dụng. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ ngay 1C Việt Nam để được tư vấn chi tiết.
>>>> ĐỌC THÊM: