Poka Yoke là gì? Ví dụ và cách ứng dụng Poka Yoke hiệu quả
Poka Yoke đang là phương pháp được nhiều doanh nghiệp áp dụng trong quy trình sản xuất để nâng cao hiệu suất chất lượng sản phẩm phòng ngừa lỗi sai. Vậy Poka Yoke là gì, đặc điểm và cách triển khai phương pháp này như thế nào cho hiệu quả? Cùng 1C Việt Nam giải đáp các thắc mắc này ngay trong bài viết dưới đây nhé.
>>> THAM KHẢO NGAY: Quy trình sản xuất của doanh nghiệp với 8 bước đơn giản, chi tiết
1. Poka Yoke là gì?
Poka Yoke là một thuật ngữ tiếng Nhật, có nghĩa là chống lỗi sai hay phòng ngừa lỗi sai. Đây là một phương pháp được áp dụng trong quản lý chất lượng và sản xuất. Phương pháp này do Shigeo Shingo phát triển khi làm việc trong hệ thống của Toyota, nhằm loại bỏ các sai hỏng sản phẩm thông qua cách ngăn ngừa, sửa chữa và cảnh báo kịp thời khi có lỗi xảy ra.
Poka Yoke không chỉ đơn thuần là một công cụ kỹ thuật, mà còn là một triết lý quản lý đang được ứng dụng rất nhiều trong cuộc sống. Poka-Yoke thường có 5 mức áp dụng cơ bản sau:
- Mức 1: Không kiểm tra, không nhận ra được sản phẩm lỗi và gửi sản phẩm đến tay khách hàng.
- Mức 2: Có kiểm tra nhưng không loại trừ được sản phẩm có lỗi, phải chờ đến khi kiểm tra lại mới loại bỏ được sản phẩm sai hỏng.
- Mức 3: Có kiểm tra, loại trừ được phế phẩm nhưng chưa hoàn toàn, còn một số sản phẩm cần phải đợi kiểm tra lại.
- Mức 4: Tự kiểm tra trong quá trình sản xuất, sai hỏng thường được phát hiện và loại bỏ trước khi rời khỏi dây chuyền sản xuất.
- Mức 5: Kiểm tra từ nguồn, chuyển thông tin phản hồi ngay từ đầu để ngăn chặn sai hỏng phát sinh từ nguồn và không tạo ra sản phẩm sai hỏng (zero defect).
>>>> XEM THÊM:
- Downtime trong sản xuất là gì? 6 cách giải quyết downtime
- [XEM NGAY] Các loại hình sản xuất trong doanh nghiệp 2025
Ứng dụng của Poka Yoke:
- Ví dụ về Poka-Yoke trong sản xuất
Tại Toyota, công đoạn lắp ráp yêu cầu phải có đủ 2 chiếc lò xo cho một công tắc nhỏ trên xe hơi. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện, người lao động thường quên và chỉ lắp một chiếc lò xo. Để phòng ngừa lỗi sai này, nhà quản lý Shingo đã yêu cầu nhân viên đem 2 chiếc lò xo đặt vào một khay dựng và chuyển tới vị trí thực hiện thao tác lắp ráp. Theo cách làm này, nếu quên lắp ráp đủ 2 chiếc lò xo thì họ sẽ phát hiện ra trên khay đựng còn dư lò xo và nhanh chóng bổ sung trước khi sản phẩm được hoàn thiện.
- Bố trí cân kiểm tra trọng lượng sản phẩm trên dây chuyền sản xuất
Cân kiểm tra trọng lượng sản phẩm (Checkweigher) được sử dụng khá phổ biến tại các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm, vật liệu,…Loại cân này thường được bố trí trên dây chuyền sản xuất, hoạt động liên tục, điều độ sản xuất và tự động đồng bộ cùng hệ thống phân loại. Khi xuất hiện sản phẩm không đáp ứng trọng lượng tiêu chuẩn thì sẽ được trực tiếp phân loại trên truyền.
- Poka yoke trong nhà bếp
Nhiều loại thiết bị nhà bếp hiện đại như: tủ lạnh, lò nướng, lò vi sóng, máy rửa chén,… có cơ chế ngừng hoạt động ngay lập tức khi mở cửa để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.
- Cảnh báo trong thang máy
Thang máy hiện đại thường được trang bị tính năng phát cảnh báo và ngừng hoạt động khi thang máy quá tải nhằm đảm bảo an toàn và tuổi thọ cho thang máy,...
2. Tầm quan trọng của Poka Yoke trong sản xuất
Poka Yoke được nhiều doanh nghiệp áp dụng bởi phương pháp này mang đến nhiều lợi ích to lớn trong quy trình sản xuất. Vậy tầm quan trọng của Poka Yoke là gì? Dưới đây là những lợi ích Poka Yoke trong sản xuất mang lại cho doanh nghiệp:
- Giúp giảm chi phí sản xuất:
Nhờ áp dụng Poka Yoke trong sản xuất, doanh nghiệp có thể tránh được các lãng phí về nguyên vật liệu và giảm thiểu việc sử dụng nhân lực kém hiệu quả. Điều này sẽ giúp giảm bớt chi phí trên từng đơn vị sản phẩm cũng như gia tăng năng lực sản xuất, từ đó tăng doanh thu và lợi nhuận.
- Giảm thiểu chi phí quản lý:
Khi tỷ lệ sai hỏng giảm và không bị lặp lại trong tương lai sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm được thời gian dành cho các hoạt động mang lại giá trị lớn hơn.
- Gia tăng sự hài lòng của người tiêu dùng:
Phần lớn doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam đều gặp phải các vấn đề liên quan đến sản phẩm không đáp ứng được nhu cầu của khách hàng, khiến họ không hài lòng và hủy bỏ đơn hàng. Do đó, thông qua việc giảm thiểu tỷ lệ lỗi sai từ phương pháp Poka Yoke, doanh nghiệp sẽ luôn cung cấp cho khách hàng những sản phẩm tốt nhất, điều độ sản xuất để đáp ứng được yêu cầu và làm tăng sự hài lòng của họ.
- Giúp doanh nghiệp dễ dàng mở rộng sản xuất:
Một doanh nghiệp luôn đặt yêu cầu cao về việc cải tiến quy trình và loại trừ nguồn gốc gây sai hỏng, sẽ có cái nhìn đúng đắn hơn về các tác nhân tiềm tàng trong các dự án mở rộng quy mô sản xuất. Từ đó, doanh nghiệp có thể nắm rõ các nguy cơ tiềm ẩn và có phương pháp giải quyết nhanh chóng.
3. Các dạng phòng chống lỗi sai Poka Yoke cơ bản
Các dạng phòng chống sai lỗi Poka Yoke thường được sử dụng để loại trừ các vấn đề, sự cố và sai lỗi trong quá trình sản xuất. Có 3 dạng phòng chống lỗi sai cơ bản sau đây:
- Phát hiện các sai lỗi, sự cố
Trong lịch trình sản xuất, việc xuất hiện các lỗi sai dẫn đến các sản phẩm không đạt chuẩn là điều khó tránh khỏi. Lúc này, công cụ chống sai lỗi Poka Yoke sẽ được áp dụng để kịp thời phát hiện các sai sót để có biện pháp khắc phục nhanh chóng và hiệu quả nhất, tránh cho các sản phẩm lỗi đến tay khách hàng.
- Khắc phục các lỗi, sự cố
Khi các lỗi, sự cố được phát hiện kịp thời thì việc khắc phục chúng trở nên dễ dàng hơn và ít gây ra thiệt hại hơn. Một số cách có thể tự khắc phục lỗi trong quá trình làm việc có thể kể đến như sử dụng thiết bị tự động chỉnh dấu và đánh dấu lỗi chính tả,...
- Ngăn ngừa các lỗi, sự cố
Công cụ chống sai lỗi Poka Yoke giúp doanh nghiệp kiểm soát được quá trình làm việc, khi có bất cứ sai sót nào xảy ra, công cụ ngay lập tức thông báo đến những người liên quan, đồng thời dừng ngay hệ thống sản xuất. Nhờ đó, các loại sai hỏng sẽ bị loại bỏ ngay lập tức và không tiếp tục tái diễn trong tương lai.
>>>> XEM THÊM: Phương thức sản xuất là gì? 5 phương thức sản xuất phổ biến
4. Cách triển khai Poka Yoke trong sản xuất
4.1. Xác định các lỗi tiềm ẩn
Tiến hành xác định các lỗi tiềm ẩn có thể xảy ra trong quá trình sản xuất, cung cấp dịch vụ hoặc quá trình sử dụng của người tiêu dùng. Việc này có thể được thực hiện thông qua các phương pháp phân tích dữ liệu, phân tích quá trình, phỏng vấn người lao động hoặc thông qua các phản hồi của khách hàng,…Đặc biệt, các doanh nghiệp cũng có thể tận dụng các phần mềm quản lý sản xuất để phát hiện ra các lỗi tiềm ẩn này một cách nhanh chóng, hiệu quả.
4.2. Tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ
Dựa trên những nguyên nhân đã được xác định, thực hiện nghiên cứu nguyên nhân gốc rễ để tìm ra cách ngăn ngừa lỗi sai hiệu quả. Cách này có thể được triển khai thông qua một số cách như: phân tích biểu đồ quá trình, thu thập, phân tích dữ liệu, kiểm tra thực tế, phân tích 5 Whys, FMEA,…
4.3. Đưa ra giải pháp phù hợp
Thiết kế Poka Yoke để ngăn ngừa các lỗi có thể xảy ra (lựa chọn giữa Poka Yoke tự động hay Poka Yoke thủ công). Hệ thống phát hiện sai lỗi Poka-Yoke thường hoạt động dựa trên ba phương pháp sau:
- Contact Method - (Phương pháp tiếp xúc vật lý): Đây là phương pháp kiểm tra các thuộc tính vật lý như kích thước, hình dạng, màu sắc hoặc các thuộc tính vật lý khác để xác định lỗi sai.
- Constant number (Phương pháp đếm): Phương pháp này yêu cầu sản phẩm phải đảm bảo đáp ứng được đúng số lượng nhất định, hoặc đúng số lượng các bộ phận/linh kiện đi kèm. Nếu không thể đáp ứng yêu cầu này, hệ thống sẽ tự động cảnh báo người vận hành thông qua các thiết bị cảm biến.
- Sequence (Phương pháp theo trình tự): Theo phương pháp này, các bước trong quá trình sản xuất sẽ được sắp xếp theo một thứ tự nhất định để hạn chế việc xảy ra các lỗi sai không đáng có.
4.4. Đánh giá hiệu quả Poka Yoke
Sau khi áp dụng mô hình Poka Yoke, doanh nghiệp cần kiểm tra và đánh giá hiệu quả mà phương pháp này mang lại qua từng giai đoạn của quá trình sản xuất và sửa đổi (nếu cần) để tối ưu hóa kết quả đạt được.
Trong sản xuất, Poka Yoke là phương pháp hiệu quả giúp doanh nghiệp có thể ngăn chặn, cải thiện các lỗi và tối ưu quy trình sản xuất cũng như tạo ra các sản phẩm chất lượng hơn, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Hy vọng bài viết trên đã giúp doanh nghiệp hiểu hơn về mô hình Poka Yoke là gì và những lợi ích mà phương pháp này mang lại. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ ngay 1C Việt Nam để được tư vấn chi tiết.
>>>> BÀI VIẾT LIÊN QUAN: